Η Πασιφλόρα είναι αναρριχητική πόα, πολυετής και ξυλώδης και κατάγεται από τα τροπικά δάση της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής αλλά πλέον τη συναντούμε σε κάθε γωνιά του κόσμου. Η οικογένεια Passifloraceae περιλαμβάνει πάνω από 500 είδη φυτών. Πολλά είδη Πασιφλώρας καλλιεργούνται εντατικά, λόγω των υπέροχων λουλουδιών τους.
Στην Ελλάδα και στην Κύπρο βρίσκουμε τα βασικά είδη Passiflora caerulea, Passiflora incarnata και Passiflora quadrangularis, με άνθη λευκού και μοβ χρώματος.
Διαθέτει μεγάλα φύλλα, πλατιά και αρωματικά που χωρίζονται σε 3 ή 6 λοβούς και ο βλαστός της είναι λεπτός. Τα άνθη της που ακολουθούν την πορεία του ήλιου μοιάζουν με δίσκους ρολογιού εξ ου και η ονομασία ρολογιά, έχουν λεπτά τριγυριστά πέταλα και στήμονες που μοιάζουν με τους δείκτες του ρολογιού, με όμορφο άρωμα, σε αποχρώσεις του λευκού, πορφυρού και μοβ.
Ο καρπός της, το γνωστό «φρούτο του πάθους» είναι ωοειδής, με χρώμα κίτρινο-πορτοκαλί. Το εσωτερικό του μοιάζει με ζελατινώδη πολτό, με βαθύ κόκκινο χρώμα και είναι από τα πλέον περιζήτητα εξωτικά φρούτα στον κόσμο.
Η Πασιφλόρα προτιμά τα πλούσια, ελαφρώς όξινα, καλά αρδευόμενα αργιλώδη εδάφη, σε περιοχές που έχουν πολύ φως αλλά προστατεύονται από το δυνατό, άμεσο θερινό ήλιο.
Τα μέρη που χρησιμοποιούνται, εκτός βέβαια από τον καρπό είναι τα ξηρά φύλλα, τα οποία συλλέγονται λίγο πριν ανοίξουν τα άνθη, από το Μάιο μέχρι τον Ιούλιο. Τα φύλλα μπορεί να συλλεχθούν και μαζί με τους καρπούς, μετά την ανθοφορία και αποξηραίνονται στη σκιά. Η πασιφλόρα incarnata παράγει καρπούς που φθάνουν μερικές φορές το μέγεθος ενός πεπονιού.
Για να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν σε ανταγωνιστικό περιβάλλον, πολλά είδη αναπτύσσονται γρήγορα, χρησιμοποιώντας «έλικες» για να σκαρφαλώνουν στα δέντρα (πολύ λιγότερα έχουν την ικανότητα να αναπτύσσονται σαν δέντρα) και να φτάσουν τα ψηλότερα φυλλώματα του δάσους και τον ήλιο ώστε τα ανεπτυγμένα κλαδιά να αρχίσουν να ανθίζουν.
Για να προσελκύσουν τους επικονιαστές, όπως μέλισσες, σκόρους, πεταλούδες και άλλα έντομα, τις νυχτερίδες και τα κολίμπρια, οι πασιφλόρες έχουν αναπτύξει μια μεγάλη ποικιλία εκθαμβωτικών χρωματισμών στα άνθη τους, συχνά αρωματικά, με επιπλέον γλυκό νέκταρ που εκκρίνεται από τα φύλλα, τους μίσχους και μερικές φορές από τα βράκτια. Ακόμη οι καρποί, που πρέπει να φαγωθούν για να διασπαρθεί το φυτό σε μεγάλη ακτίνα, περιέχουν ένα χυμό με μοναδική αρωματική γεύση και μυρωδιά.
Συστατικά
Η Πασιφλόρα περιέχει μαλτόλη, φλαβονοειδή και πασιφλορίνη, η οποία χημικά μοιάζει με τη μορφίνη, σερετονίνη και μαλτόλη. Περιέχει επίσης, αλκαλοειδή όπως η αρμίνη, η αρμάνη και η αρμόλη, γλυκοσιδικές φλαβόνες και στερόλες. Ο καρπός της πασιφλόρας, το φρούτο του πάθους περιέχει ασβέστιο, σίδηρο, νιασίνη (βιταμίνη Β3), ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2), νάτριο, βιταμίνη Α και C, β-καροτένιο και φυτικές ίνες, διάφορα μέταλλα και λιπαρά οξέα.
Πασιφλόρα: Ιστορία και παράδοση
Η Πασιφλόρα είναι γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο από την εποχή της Ισπανικής κυριαρχίας στο Νέο Κόσμο. Χρησιμοποιούνταν ήδη από τους παλιούς Αζτέκους για να αντιμετωπίσουν δαγκώματα φιδιών, και για το λόγο αυτό είναι γνωστή με το όνομα «Η γλώσσα του φιδιού». Επίσης, οι πρώτοι αυτόχθονες Ινδιάνοι τη χρησιμοποιούσαν για τροφή και σαν απολυμαντικό.
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ένας Ισπανός γιατρός, προφανώς νιώθοντας τύψεις για τις βιαιότητες των συμπατριωτών του κατά των αυτοχθόνων κατοίκων έψαχνε κάποιο θεϊκό σημάδι έγκρισης και αποδοχής της ισπανικής κατάκτησης.
Το βρήκε σε ένα φυτό που είχε μεγάλα, όμορφα άνθη, το σχήμα των οποίων θύμιζε τη σταύρωση του Ιησού και εξαιτίας αυτού, πήρε το όνομα «λουλούδι του πάθους». Από το φυτό αυτό, την πασιφλόρα, οι Ίνκας έφτιαχναν ένα τονωτικό αφέψημα. Το ευχάριστο άρωμά του και ο χριστιανικός συμβολισμός που του αποδόθηκε γρήγορα κατέστησαν το βότανο πολύ δημοφιλές στην Ευρώπη, όπου χρησιμοποιείτο ως ηρεμιστικό και καταπραϋντικό.
Το 1609 στη Ρώμη, ο Jacomo Bosio έδωσε ερμηνείες που αντιπροσώπευαν διάφορα στοιχεία της σταύρωσης, όπως τα πέντε πέταλα και τα πέντε σέπαλα (που ήταν οι δέκα απόστολοι, εκτός από τον Ιούδα και τον Πέτρο), τα εσωτερικά πέταλα σε σχήμα φράντζας (το αγκάθινο στεφάνι), οι πέντε στήμονες (οι πέντε πληγές του Χριστού) και το στίγμα τού ύπερου με το κωνικό σχήμα (τα καρφιά). Αυτός ο συμβολισμός δεν είναι παγκόσμια αποδεκτός, ενώ στην Ιαπωνία είναι γνωστό σαν «φυτό ρολόι», όπως και στην Ελλάδα που λέγεται «Ρολογιά».
Υπήρξε ένα πολύ σημαντικό βότανο για τις φυλές των Ινδιάνων της Β. Αμερικής. Οι Cherokee αποκαλούσαν τη Πασιφλώρα ocoee και παρασκεύαζαν από τα φρέσκα ή αποξηραμένα φύλλα της ένα τσάι, το οποίο χρησιμοποιούσαν για την αντιμετώπιση της αϋπνίας, της υστερίας και της επιληψίας. Θεωρούσαν ακόμη πως η πασιφλόρα είχε αναλγητικές ιδιότητες. Το φυτό καταγράφηκε επίσημα το 1745 από τον Carl von Linné και από το 1800 άρχισε να γίνεται δημοφιλές στην Ευρώπη.
Θεραπευτικές δράσεις, ιδιότητες και χρήσεις της Πασιφλόρας
-Είναι ηρεμιστικό και ελαφρά ναρκωτικό φυτό, αφού τα λουλούδια του μας δίνουν την πολύ γνωστή φαρμακευτική ουσία Πασιφλορίνη.
-Κάνει καλό στα νευρικά και αγχώδη άτομα.
-Προσφέρει σοβαρή βοήθεια στην καρδιά – την επαναφέρει στα κανονικά επίπεδα λειτουργίας – αφού λειτουργεί ηρεμιστικά και ενάντια στην καρδιαγγειακή νεύρωση που είναι η κατάσταση που προκύπτει από το στρες και το άγχος με αύξηση της αρτηριακής πίεσης, μεγάλη ρυθμικές μεταβολές στην καρδιά, εφίδρωση και αίσθημα παλμών. Επίσης για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης περιλαμβάνει ένα αμινοξύ – GABA που ρυθμίζει τη δραστηριότητα του εγκεφάλου.
-Έχει βρεθεί αποτελεσματική στη θεραπεία για περιπτώσεις διαταραχή ελλειμματικής προσοχής, υπερκινητικότητας (ADHD).
-Είναι πολύ βασικό βότανο για τη θεραπεία της επίμονης αϋπνίας. Βοηθάει τη μετάβαση σε μια κατάσταση ήρεμου και ξεκούραστου ύπνου, χωρίς καμία ναρκωτική παρενέργεια.
-Τα φύλλα και τα φρούτα περιέχουν διάφορα φλαβονοειδή, συμπεριλαμβανομένων χλωρογενικό οξύ, isovitexin, quercetin, Vitexin και άλλα, που έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση.
-Αντιμετωπίζει διαταραχές όπως είναι το άγχος, η μελαγχολία, η υπερένταση και η υπερβολική νευρικότητα.
-Έχει χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία του πόνου συμπεριλαμβανομένου του πονοκεφάλου.
-Μπορεί να χρησιμοποιηθεί οποτεδήποτε απαιτείται ένα αντισπασμωδικό, όπως για παράδειγμα στη νόσο του Parkinson, στις κρίσεις και στην υστερία.
-Αποτελεσματικό για τους νευρικούς πόνους, όπως η νευραλγία και στην ιογενή προσβολή των νεύρων, τον έρπη ζωστήρα.
-Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο άσθμα, όταν υπάρχει έντονη σπασμωδική δραστηριότητα, ιδιαίτερα όταν συνδέεται με ένταση. Λειτουργεί ως αποχρεμπτικό για τον ερεθιστικό ξηρό βήχα. Καταστέλλει το βήχα.
-Ηρεμεί το λείο μυ που διατρέχει την πεπτική οδό, έχοντας αντισπασμωδικά αποτελέσματα.
-Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το εκχύλισμα της Πασιφλόρας παρέχει ιδιότητες για τη μείωση του σακχάρου στο αίμα και τα λιπίδια.
-Ανακουφίζει τη μήτρα κατά τη διάρκεια τη εμμηνόρροιας.
-Έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να σκοτώνει τους μύκητες και τα βακτήρια που προκαλούν διάφορες ασθένειες.
-Μπορεί να εφαρμοστεί τοπικά στο δέρμα για τη θεραπεία εγκαυμάτων, ρυτίδες, φλεγμονής από αιμορροΐδες, κεφαλαλγία, ινομυαλγία και άλλους πόνους.
-Περιέχει φλαβονοειδή Luteolin Quercetin και Κaempferol με αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες κατά του καρκίνου.
-Η φλούδα από τα φρούτα περιέχει καροτενοειδές λυκοπένιο που θεωρείται αντικαρκινικό φάρμακο και ιδιαίτερα κατά του καρκίνου του προστάτη.
-Για την άμβλυνση των συμπτωμάτων στέρησης, σε διακοπή του καπνίσματος και σε περιπτώσεις αλκοολισμού.
-Έχει μυοχαλαρωτικές και αγγειοδιασταλτικές ιδιότητες.
-Φαίνεται να βελτιώνει αισθητά τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης και του προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου.
-Υπάρχουν ενδείξεις ότι βοηθάει σε διαταραχές της όρασης, στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και στη μειωμένη λίμπιντο.
-Χρησιμοποιείται ως φυσική θεραπεία για ακανόνιστη έμμηνο ρύση, επιληψία, διαταραχές του νευρικού, υστερία καθώς και για τις αιμορροΐδες.
Παρασκευή – δοσολογία
Έγχυμα
Ρίξτε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1 κ.γ ξηρό βότανο και αφήστε το σκεπασμένο για 15 λεπτά. Πίνετε ένα φλιτζάνι το βράδυ για την αντιμετώπιση της αϋπνίας και ένα φλιτζάνι δυο φορές την ημέρα, για την ανακούφιση άλλων καταστάσεων.
Βάμμα
1-4 ml βάμματος που θα το χρησιμοποιήσετε όπως το έγχυμα.
Ενδιαφέροντα
-Στη Γερμανία, η πασιφλόρα είναι διαθέσιμη σαν ενισχυτικό συστατικό πολλών ηρεμιστικών (σε συνδυασμό με άλλα ηρεμιστικά βότανα, όπως βαλεριάνα και βάλσαμο λεμονιού).
-Στην ομοιοπαθητική το βάμμα της πασιφλόρας χρησιμοποιείται για ηρεμιστικούς σκοπούς και για τη προαγωγή του ύπνου. Η φαρμακολογική της επίδραση προσομοιάζει με αυτή της ινδικής κάνναβης όταν καπνίζεται.
-Σε πολλές περιοχές της Ευρώπης (λ.χ. Γερμανία και Ιταλία) το βότανο χρησιμοποιείται για τη χαλάρωση «υπερκινητικών» παιδιών.
-Η πασιφλόρα συνδυάζεται καλά με τη βαλεριάνα, το λυκίσκο και την πισκιδία (για την αϋπνία).
Προφυλάξεις
Δεν έχουν αναφερθεί σημαντικές παρενέργειες. Μερικές αναφορές λένε για επιπτώσεις όπως αύξηση των καρδιακών παλμών, ναυτία, έμετο, υπνηλία, ζάλη και μειωμένη νοητική λειτουργία.
Περιέχει μικρή ποσότητα από κυανογόνους γλυκοζίτες που έχει αναφερθεί για τοξικότητα του ήπατος και του παγκρέατος. Ενώ η Πασιφλόρα όλο και πιο συχνά χρησιμοποιείται σε φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων και στην ομοιοπαθητική ιατρική, τα πιθανά οφέλη από την χρήση της σε τσάι και σε συνδυασμό με άλλα λαϊκά βότανα που χρησιμοποιούν φύλλα ή φρούτα δεν μπορούν να αγνοηθούν.
Η πασιφλόρα δεν θα πρέπει να χορηγείται σε ασθενείς που παίρνουν αντιπηκτικά του αίματος, καθώς ο συνδυασμός αυτός εγκυμονεί αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας.
Το βάμμα πασιφλόρας ενδέχεται να προκαλέσει σε μερικούς ανθρώπους ναυτία.
Αν είστε έγκυος ή θηλάζετε, αν λαμβάνετε αντικαταθλιπτική, αντιπηκτική ή άλλη φαρμακευτική αγωγή ή αν πάσχετε από κάποια χρόνια νόσο συμβουλευτείτε τον ιατρό σας πριν προχωρήσετε στη χρήση του βοτάνου.
Προσοχή: Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις.
