Ο Μάρτης ή Μαρτιά είναι ένα παμπάλαιο έθιμο, με βαλκανική διασπορά. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, όπου οι μύστες έδεναν μια κλωστή, την Κρόκη, στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι, όπως παρατηρεί ο λαογράφος Νικόλαος Πολίτης.
Σύμφωνα με το έθιμο, την 1η του Μάρτη, οι μητέρες φορούν στον καρπό του χεριού των παιδιών τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον Μάρτη ή Μαρτιά, για να τα προστατεύει από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, που είναι ιδιαίτερα βλαβερός, σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες. Ο Μάρτης προφυλάσσει επίσης, όπως πιστεύεται, από τα κουνούπια και τους ψύλλους και ακόμα απομακρύνει τις αρρώστιες και άλλα κακά.
Τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη, πριν βγουν από το σπίτι. Σε μερικές περιοχές ο Μάρτης φοριέται στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού σαν δαχτυλίδι για να μην σκοντάφτει ο κάτοχός του.
Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα, ή το αφήνουν πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι, για να τον πάρουν τα πουλιά και να χτίσουν τη φωλιά τους ή το καίνε με το αναστάσιμο φως του Πάσχα.
Η Χριστιανική Εκκλησία δια του Ιωάννου του Χρυσοστόμου θεωρεί το έθιμο ειδωλολατρικό ήδη από το 5ο αιώνα.
Ο «Μάρτης» στα Βαλκάνια
Το έθιμο του Μάρτη γιορτάζεται ίδιο και απαράλλαχτο στα Σκόπια με την ονομασία Μάρτινκα και στην Αλβανία ως Βερόρε. Οι κάτοικοι των δυο γειτονικών μας χωρών φορούν βραχιόλια από κόκκινη και άσπρη κλωστή για να μην τους «πιάσει» ο ήλιος, τα οποία και βγάζουν στα τέλη του μήνα ή όταν δουν το πρώτο χελιδόνι. Άλλοι πάλι, δένουν τον Μάρτη σε κάποιο καρποφόρο δέντρο, ώστε να του χαρίσουν ανθοφορία, ενώ μερικοί τον τοποθετούν κάτω από μια πέτρα κι αν την επόμενη ημέρα βρουν δίπλα της ένα σκουλήκι, σημαίνει ότι η υπόλοιπη χρονιά θα είναι πολύ καλή.
Τηρώντας παραδόσεις και έθιμα αιώνων, οι Βούλγαροι, την πρώτη ημέρα του Μάρτη, φορούν στο πέτο τους στολίδια φτιαγμένα από άσπρες και κόκκινες κλωστές που αποκαλούνται Μαρτενίτσα. Σε ορισμένες περιοχές της Βουλγαρίας, οι κάτοικοι τοποθετούν έξω από τα σπίτια τους ένα κομμάτι κόκκινου υφάσματος για να μην τους «κάψει η γιαγιά Μάρτα» (Μπάμπα Μάρτα, στα βουλγαρικά), που είναι η θηλυκή προσωποποίηση του μήνα Μάρτη. Η Μαρτενίτσα λειτουργεί στη συνείδηση του βουλγαρικού λαού ως φυλαχτό, το οποίο μάλιστα είθισται να προσφέρεται ως δώρο μεταξύ των μελών της οικογένειας, συνοδευόμενο από ευχές για υγεία και ευημερία.
Το ασπροκόκκινο στολίδι της 1ης του Μάρτη φέρει στα ρουμανικά την ονομασία Μαρτιζόρ.
Η κόκκινη κλωστή συμβολίζει την αγάπη για το ωραίο και η άσπρη την αγνότητα του φυτού χιονόφιλος, που ανθίζει τον Μάρτιο και είναι στενά συνδεδεμένο με αρκετά έθιμα και παραδόσεις της Ρουμανίας. Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Θεός - Ήλιος μεταμορφώθηκε σε νεαρό άνδρα και κατέβηκε στη Γη για να πάρει μέρος σε μια γιορτή. Τον απήγαγε, όμως, ένας δράκος, με αποτέλεσμα να χαθεί και να βυθιστεί ο κόσμος στο σκοτάδι.
Μια ημέρα ένας νεαρός, μαζί με τους συντρόφους του σκότωσε τον δράκο και απελευθέρωσε τον Ήλιο, φέροντας την άνοιξη. Ο νεαρός έχασε τη ζωή του και το αίμα του -λέει ο μύθος- έβαψε κόκκινο το χιόνι. Από τότε, συνηθίζεται την 1η του Μάρτη όλοι οι νεαροί να πλέκουν το «Μαρτισόρ», με κόκκινη κλωστή που συμβολίζει το αίμα του νεαρού άνδρα και την αγάπη προς τη θυσία και άσπρη που συμβολίζει την αγνότητα.
Bγαλμένη σαν από μεσαιωνικό παραμύθι η Μπριζ είναι μια μικρή πόλη του βορείου Βελγίου.
Με γραφικά κανάλια, παραμυθένιες λίμνες, ιστορικά πλακόστρωτα και τεράστια ποικιλία από μπύρες και σοκολάτες, αποτελεί ιδανικό προορισμό για τους ταξιδιώτες.
Αξίζει να επισκεφθεί κανείς την ατμοσφαιρική παλιά πόλη και την κεντρική της πλατεία που αποτελεί την καρδιά της πόλης.
Το Belfort είναι ένα πανύψηλο καμπαναριό με 47 καμπάνες που χρονολογείται από τον 18ο αιώνα και αποτελεί το σύμβολο της πόλης.
Το 2013, ο κ. Τραμπ δήλωσε ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να "κάνει περισσότερα για να το κάνει αυτό".
Φτάνοντας στη λίμνη τα πουλιά και οι πάπιες που φωλιάζουν στις όχθες, τα δέντρα με τις χρυσοκόκκινες αποχρώσεις και οι κατάλευκοι κύκνοι συνθέτουν ένα μαγευτικό τοπίο, βγαλμένο σαν από καρτ-ποστάλ.
Πληροφορίες – Φωτογραφίες
Μπριζ / Βέλγιο
Διαφορά ώρας: 1 ώρα πίσω
Νόμισμα: Ευρώ
Απόσταση: Δεν υπάρχει απευθείας πτήση και η διάρκεια του ταξιδιού είναι 3 ώρες και 30 λεπτά από την Αθήνα για Βρυξέλλες και 3 ώρες από τη Θεσσαλονίκη για Βρυξέλλες. Από εκεί φτάνετε στο Μπριζ με λεωφορείο σε περίπου μια ώρα
«Ξέρεις να χειρίζεσαι τα κιάλια;», με ρωτάει ο Νίκος Προμπονάς της Birding in Greece. «Μην ανησυχείς, βλέπεις απέναντι τον ευκάλυπτο, κοίταξε ευθεία κάτω και εστίασε στον βράχο που μπαίνει στο νερό. Διακρίνεις ένα μαύρο πουλί, είναι Κορμοράνος». «Το βλέπω, το βλέπω», αναφωνώ παρασυρμένη από τον ενθουσιασμό. Είμαι σχεδόν βέβαιη ότι ήταν εύκολη ανάθεση. Ολα όμως έχουν βαθμό δυσκολίας, για παράδειγμα, νωρίς το πρωί το χρυσαφί χρώμα του καλαμιώνα κρύβει επιδέξια τα βραχάκια. Τα μάτια χρειάζονται χρόνο προσαρμογής για να ξεχωρίσουν λεπτομέρειες. Είκοσι λεπτά νωρίτερα είχαμε συναντηθεί στην είσοδο του Πάρκου Περιβαλλοντικής Ευθύνης «Αντώνης Τρίτσης» επί της Φυλής – κεντρική θεωρείται εκείνη από τη Λεωφόρο Δημοκρατίας. Το πάρκο βρίσκεται ανάμεσα στους Δήμους Ιλίου, Αγίων Αναργύρων και Καματερού και αποτελεί τμήμα ενός κτήματος 2.500 στρεμμάτων. Εκτάσεις που αποκτήθηκαν κατά την περίοδο του Οθωνα και αποτέλεσαν ένα Πρότυπο Κέντρο Γεωργίας και Κτηνοτροφίας.
Η παρατήρηση πουλιών ξεκινάει νωρίς το πρωί, όταν η επισκεψιμότητα του πάρκου είναι μικρή.
Ο Νίκος Προμπονάς, μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης Ορνιθολογικών Παρατηρήσεων, παρατηρεί τα πουλιά για περισσότερο από 40 χρόνια και δέχθηκε πρόθυμα να με μυήσει στο χόμπι της παρατήρησής τους, ανατρέποντας ευχάριστα όλα όσα φανταζόμουν, όπως ότι θα στεκόμαστε ακίνητοι και αμίλητοι ή ότι αφού δεν έχει δράση, θα είναι –μάλλον– βαρετό. Από τους πιο έμπειρους παρατηρητές στην Ελλάδα, διοργανώνει εκδρομές σε σημαντικούς βιότοπους, εξορμήσεις για παρατήρηση συγκεκριμένων ειδών, φωτογράφιση πουλιών, κ.ά. Γνωρίζει έτσι πώς να προσεγγίσει τον παρατηρητή. «Βοηθάμε τους ανθρώπους να συλλέξουν εμπειρίες και να περάσουν ευχάριστα», λέει. Ξεκινώντας τον δικό μας περίπατο παρατήρησης, μου πρότεινε να κάνουμε τη μικρή διαδρομή ενός χιλιομέτρου, που έχουν σχεδιάσει στο πάρκο, και όχι τη μεγάλη των τριών χιλιομέτρων, ώστε να δω και να ακούσω πουλιά, χωρίς να κουραστώ. Ναι, μαθαίνεις και να ακούς τα πουλιά. Οι έμπειροι παρατηρητές αφουγκράζονται όχι μόνο το κρώξιμο, αλλά και τον ήχο των φτερών, το πέταγμά τους και άλλες συνήθειες, για να μάθουν να τα αναγνωρίζουν.
Οι εγκαταστάσεις του περιβαλλοντικού εκπαιδευτικού κέντρου «Κέντρο της Γης».
Μέσα στη μεγάλη λίμνη κολυμπούσαν κορμοράνοι, φαλαρίδες, νερόκοτες και μία ντουζίνα οικόσιτες πάπιες. Οταν το 1987 αποφασίστηκε η δημιουργία ενός σύγχρονου πάρκου, το υγρό στοιχείο, που σπάνιζε στην Αττική, θεωρήθηκε απαραίτητο και έτσι προχώρησαν στη διαμόρφωση τριών τεχνητών λιμνών, στα μέρη όπου παλιότερα υπήρχαν νερόλακκοι από εποχικά ρέματα. Σύντομα γέμισαν από ψαθιά, νεροκάλαμα, βατράχια και φρύνους, υδρόβια και παρυδάτια πουλιά.
Η μεγάλη διαδρομή περνάει μέσα από το πευκοδάσος, όπου κυριαρχεί η Χαλέπιος Πεύκη. Εκεί το καλοκαίρι θα συναντήσετε και Τσαλαπετεινούς. Εμείς, ωστόσο, φτάνοντας στο κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης «Κέντρο της Γης», στρίψαμε αριστερά και περπατήσαμε παράλληλα με το κανάλι για να πάμε στη μεγάλη λίμνη. Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε τις εκτάσεις με τις φιστικιές, τις ελιές και τις αμυγδαλιές, όπου προσπάθησα να δω μια μικρή πράσινη φτερωτή μπαλίτσα, τον Δεντροφυλλοσκόπο – ίσα που τα κατάφερα. Ολα τα δένδρα, οι θάμνοι και οι ανοικτές εκτάσεις είναι εξίσου σημαντικά για την παρουσία των πουλιών στο πάρκο, ένα από τα τελευταία καταφύγια άγριας ζωής στην Αθήνα.
Τα μέλη της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας που παρατηρούν τα πουλιά του πάρκου για μία 25ετία έχουν καταγράψει 198 διαφορετικά είδη –από τα 456 που υπάρχουν σε ολόκληρη τη χώρα. Ανάμεσά τους σπάνια είδη που ξεχειμώνιασαν ή έκαναν στάση κατά τη μετανάστευση, όπως η χαλκόκοτα, ο ήταυρος και ο πορφυροτσικνιάς. Ο πληθυσμός των υδροβίων που αναπαράγεται αυξάνεται σταθερά. Παράλληλα, είδη πουλιών ιδιαίτερα ασυνήθιστα για τον αστικό ιστό είδη, όπως ο σταχτοτσικνιάς ή ο δεντροσπουργίτης, παρατηρούνται εύκολα εδώ.
Η μικρή λίμνη όπου είδαμε μία Αλκυόνη.
Στη μικρή λίμνη, κοντά στην 5η είσοδο, σταματήσαμε και μου έδειξε μια πανέμορφη αλκυόνη στην απέναντι όχθη. Καθόμουν στο παγκάκι και αναρωτήθηκα πόσο επηρεάζει ο θόρυβος της πόλης τα πουλιά, αλλά ο Νίκος μου εξήγησε ότι τα πουλιά έχουν «προσαρμοστεί» και ότι εκεί μέσα προστατεύονται αρκετά. Απόδειξη οι φωνακλάδες πράσινοι παπαγάλοι που υπήρχαν σχεδόν παντού! www.birdingingreece.gr
Στα μονοπάτια ενός πρότυπου Κέντρου Γεωργίας και Κτηνοτροφίας
Από αριστερά: καρδερίνα, βραχοκιρκίνεζος, κοκκινολαίμης. Στο πάρκο έχουν καταγραφεί 198 διαφορετικά είδη πουλιών, από τα 456 σε ολόκληρη τη χώρα.
Κατά την τουρκοκρατία στην περιοχή υπήρχαν μεγάλα τσιφλίκια που τα χρόνια της απελευθέρωσης πέρασαν σε χέρια εύπορων οικογενειών. Την περίοδο 1848-1861 η βασιλική οικογένεια συνάπτει σύμφωνα και αποκτά ένα ενιαίο κτήμα 2.500 στρεμμάτων, με σκοπό τη δημιουργία ενός πρότυπου Κέντρου Γεωργίας και Κτηνοτροφίας. Στο αγρόκτημα φυτεύτηκαν χιλιάδες οπωροφόρα και ελαιόδενδρα, 3.700 μουριές, 180 στρέμματα αμπέλια, σπάνια καλλωπιστικά φυτά από το εξωτερικό. Το 1857 με εντολή της Αμαλίας στους έξι λόφους που περιβάλλουν το κτήμα προστέθηκε ένας έβδομος τεχνητός και το κτήμα ονομάστηκε «Επτάλοφος», όπως η Κωνσταντινούπολη. Μετά το 1870, το κτήμα πέρασε σε ιδιώτες (Σίμων Σίνας, Γεώργιος Παχύς, Giovani Baptista Serpieri). Στις μέρες μας, στόχος του πάρκου είναι η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Γι’ αυτό τον λόγο η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία υλοποιεί προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε συνεργασία με τον Οργανισμό Διοίκησης και Διαχείρισης, ώστε τα παιδιά, κυρίως, να γνωρίσουν τα πουλιά και τη ζωή στα διάφορα οικοσυστήματα. Ειδικά διαμορφωμένες εκπαιδευτικές διαδρομές – Η «Διαδρομή της Λίμνης», η «Διαδρομή του Δάσους» και η «Διαδρομή του Αγρού»– παρουσιάζουν στον επισκέπτη τα βασικά στοιχεία των τριών οικότοπων του πάρκου και πληροφορούν για τη ζωή στα αλσύλλια και στις αγροτικές καλλιέργειες. Επιπλέον, η Ορνιθολογική διοργανώνει κάθε εποχή του χρόνου ειδικά δρώμενα, όπως παρατήρηση πουλιών κατά τη μετανάστευση (Οκτώβριος και Φεβρουάριος – Μάρτιος), εκδηλώσεις, όπως τη «Γιορτή των Πουλιών» το φθινόπωρο, τα «Χελιδονίσματα» την άνοιξη και την «Ημέρα Περιβάλλοντος» το καλοκαίρι αλλά και ημέρες παρατήρησης πουλιών (birdwatching), όλο τον χρόνο, με την υποστήριξη έμπειρων ορνιθολόγων και την παροχή ειδικού εξοπλισμού (κιάλια, τηλεσκόπια, οδηγοί πεδίου).
Πότε να πάτε, τι θα δείτε
• Οι καλύτερες εποχές για να επισκεφθεί ένας παρατηρητής πουλιών την Ελλάδα είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο, όταν οι μετακινήσεις των πουλιών είναι στην καλύτερη φάση τους. Και ο χειμώνας όμως προσφέρει ευκαιρίες για birdwatching, καθώς πολλά είδη ξεχειμωνιάζουν.
• Ο Αιγαιοτσιροβάκος, το Σμυρνοτσίχλονο, ο Πευκοτσοπανάκος, ο Μαυροπετρίτης, ο Μαυρόγυπας, ο Γυπαετός, ο Στικταετός, ο Κραυγαετός, ο Σπιζαετός, ο Αιγαιόγλαρος αποτελούν σοβαρό λόγο για να επισκεφθεί ένας birder τη χώρα μας.
• Οι έμπειροι παρατηρητές προτρέπουν τον κόσμο να αλλάζει πεδία, να προχωράει δηλαδή μέσα στον χώρο που επισκέπτεται, γιατί αυξάνονται οι πιθανότητες να δει περισσότερα πουλιά, και όχι να μένει σε ένα μέρος και να περιμένει για ώρα να εμφανιστούν τα πουλιά.
Ζούσε κάποτε μια πάπια που δεν της άρεσε το νερό. Μια μέρα συνάντησε έναν βάτραχο που τρελαινόταν για νερό. Βάτραχος και πάπια έγιναν φίλοι! Παράξενο, ε; Μια τρυφερή, καλοστημένη ιστορία για τη φιλία και τις μικρές μάχες που πρέπει να δώσει ο καθένας με τον εαυτό του για να την κατακτήσει.
Η πρώτη εικονογραφημένη ιστορία που γράφει ο αγαπημένος Στιβ Σμολ, εικονογράφος του «Μαζί σου κι εγώ» της Σμρίτι Χολς.
.jpg)
