Παραδοσιακές κούκλες και παιχνίδια από την Ιαπωνία στο Μουσείο Μπενάκη Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην Γιορτή των Κοριτσιών Hina Matsuri και στην Ημέρα των Παιδιών Kodomo no hi.

Το Μουσείο Μπενάκη σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ιαπωνίας παρουσιάζουν μία συλλογή από ιαπωνικά παραδοσιακά παιχνίδια και κούκλες τα οποία συνδέονται με εθιμικές γιορτές και αποτελούν αναπόσπαστα κομμάτια του πολιτισμού της Ιαπωνίας μέσα στους αιώνες.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην Γιορτή των Κοριτσιών Hina Matsuri και στην Ημέρα των Παιδιών Kodomo no hi.

Κάθε χρόνο στις 3 Μαρτίου, οι οικογένειες που έχουν κορίτσια, τοποθετούν στα σπίτια τους μια σκάλα καλυμμένη με κόκκινο χαλί, για να στολίσουν τις κούκλες hina-ningyō ντυμένες με παραδοσιακά κοστούμια, ως σύμβολο καλής τύχης για την μελλοντική ζωή των κοριτσιών. Οι κούκλες αναπαριστούν το αυτοκρατορικό ζεύγος, τους αυλικούς, τους μουσικούς και τους υπηρέτες του αυτοκρατορικού οίκου κατά την περίοδο Heian.

Στις 5 Μαΐου η ημέρα είναι αφιερωμένη στον σεβασμό της προσωπικότητας των παιδιών και στην ευτυχία τους. Οι οικογένειες των αγοριών στολίζουν τα σπίτια τους με την παραδοσιακή περικεφαλαία των Samurai, Kabuto και τις σημαίες σε σχήμα κυπρίνου koinobori ως σύμβολα δύναμης, ζωτικότητας και θάρρους. Σύμφωνα με την ιαπωνική παράδοση σκοπό έχουν να προστατεύουν τα παιδιά από την ατυχία και την ασθένεια.

Η έκθεση πραγματοποιείται με αφορμή τον εορτασμό των 120 χρόνων διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Ιαπωνίας το 2019 στo πλαίσιo διαφόρων πολιτιστικών εκδηλώσεων.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΗΣ

ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ

ΔΙΑΡΚΕΙΑ:

22/02/2019 - 30/06/2019

ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ:

Η έκθεση είναι ανοιχτή τις ημέρες & ώρες λειτουργίας του μουσείου

ΕΙΣΙΤΗΡΙA:

Είσοδος στην έκθεση συμπεριλαμβάνεται στο εισιτήριο γενικής εισόδου του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών: € 9, € 7

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ:

via

Heart Nebula: Το νεφέλωμα της καρδιάς (και της ψυχής)

Το Νεφέλωμα της καρδιάς βρίσκεται στον αστερισμό της Κασσιόπης, σε απόσταση 7.500 ετών φωτός από τη Γη και έχει έκταση 200 έτη φωτός.

Τη φαντασμαγορική φωτογραφία του νεφελώματος της καρδιάς (heart nebula) τράβηξε το γαλλο-καναδικό τηλεσκόπιο στην Χαβάη, στις 10 Νοεμβρίου του 2011.

Οι αστρονόμοι παρατήρησαν ότι δίπλα στην καρδιά του νεφελώματος υπήρχε και η “ψυχή” του (στα αριστερά της παρακάτω φωτογραφίας).

Συχνά αποκαλείται και “νεφέλωμα του σκύλου που τρέχει” (Running Dog nebula), κυρίως από εκείνους που το παρατηρούν με τηλεσκόπιο. Παρακάτω μία πιο κοντινή και αρκετά εντυπωσική λήψη.

Τα νεφελώματα αυτά βρίσκονται στο “χέρι του Περσέα“, ένα αστερισμό του γαλαξία μας που ανακαλύφθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο.

via

Κοντά στον αστερισμό της Κασσιόπης, περίπου στα 7500 έτη φωτός από μας, ένα από τα πιο όμορφα νεφελώματα εκπομπής του Γαλαξία μας.

The Heart Nebula (Νεφέλωμα της Καρδιάς) το όνομά του, για προφανείς λόγους. Στο κέντρο του, ένα τσαμπί από νεογέννητα άστρα, κάνει τη συνολική εικόνα ακόμα πιο ενδιαφέρουσα. Το χαρακτηριστικό του χρώμα είναι αποτέλεσμα της παρουσίας του υδρογόνου.

via

Ο θάνατος ως δυνατότητα

Ηδη από πολύ νωρίς, στον πλατωνικό διάλογο «Φαίδων», η φιλοσοφία αυτοπροσδιορίζεται ως «μελέτη θανάτου». Η προσδοκία, εντούτοις, ότι αυτή η μελέτη μπορεί να αποφέρει ένα είδος υπέρβασης του θανάτου διαψεύδεται οικτρά. Τα τέσσερα επιχειρήματα υπέρ της αθανασίας της ψυχής που εκθέτει ο Σωκράτης στον διάλογο είναι φανερό ότι στερούνται εγκυρότητας και πειστικότητας.

Πιο γειωμένος και ρεαλιστής, ο Αριστοτέλης θα προσεγγίσει τον θάνατο υπό το πρίσμα της ζωής, της οποίας στόχος είναι η πραγμάτωση του ύψιστου ανθρώπινου αγαθού: της ευδαιμονίας. Η ευδαιμονία αποτελεί την έσχατη ανθρώπινη επιδίωξη· δεν συνιστά ούτε ένα βίωμα υψηλών συναισθηματικών εντάσεων, ούτε μια απλώς υποκειμενική κατάσταση: αποτελεί, αντίθετα, ενεργό πραγμάτωση («ενέργεια») ενός τρόπου ζωής που αναδεικνύει την ενότητα ενός «βίου». Το ερώτημα που απασχολεί τη φιλοσοφία δεν είναι αν «εγώ νιώθω» ευδαίμων, αλλά αν είναι εύλογο και ορθό «ο Χ να θεωρηθεί ευδαίμων».

Αν όμως η ευδαιμονία αφορά το σύνολο ενός ανθρώπινου βίου, και δεδομένου ότι το εύθραυστο και ευμετάβλητο των ανθρωπίνων πραγμάτων επιφυλάσσει ματαιώσεις και ανατροπές, μήπως τότε θα πρέπει να περιμένουμε έως τον θάνατο κάποιου, πριν τον χαρακτηρίσουμε ευδαίμονα; Αυτό ήταν το νόημα της περίφημης προειδοποίησης του Σόλωνα προς τον Κροίσο: τέλος όρα βίου («δες πρώτα το τέλος»). Και όμως: η «ευδαιμονία» δεν είναι ένας όρος που έχει θέση μόνο σε μια νεκρολογία. Η ενότητα ενός βίου δεν συγκροτείται μόνο ex post, αλλά σε κάθε στιγμή του, ακολουθώντας τις πορείες και μεταπτώσεις, τα επιτεύγματα και τις ματαιώσεις του.

Και η ενότητα αυτή δεν συγκροτείται μόνο από το παρελθόν μας, από όσα έχουν γίνει, αλλά και από όσα συναπαρτίζουν το μελλοντικό σχεδίασμα του βίου μας. Ο βίος αυτός, με τα λόγια του ποιητή, αποβλέπει «σε ένα τέλος που είναι πάντοτε παρόν». Το τέλος αυτό, εντούτοις, δεν επισκιάζει ούτε ακυρώνει την πράξη μας· αντίθετα, την προσανατολίζει, θέτοντάς τη διαρκώς ενώπιον του αιτήματος της αναγκαίας ενότητας.

Εδώ ακριβώς έγκειται το παράδοξο του θανάτου: ενώ είναι το τέλος εκείνο που ακυρώνει ριζικά την ανθρώπινη πράξη, συγχρόνως της προσδίδει την αναγκαία ενότητα. Η φιλοσοφία καλείται να αναλάβει αυτό το παράδοξο· δεν αναζητεί παρηγορία στο Επέκεινα, και, κατά τούτο, διαφέρει αποφασιστικά από θρησκευτικές προσδοκίες.

Με τα λόγια του Μάρτιν Χάιντεγκερ, «κάθε φιλοσοφία είναι θεμελιωδώς αθεϊστική». Ο θάνατος, παρατηρεί ο Χάιντεγκερ, πρέπει να κατανοηθεί ως η πιο ριζική και καίρια ανθρώπινη δυνατότητα.

Ο θάνατος αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ύπαρξής μας: αποτελεί το πέρας της, και έτσι την καθορίζει – ως διαρκής παρουσία ενός «ούπω», ενός «όχι ακόμη». Αυτό το «ούπω» δεν έχει ωστόσο τη μορφή μιας εξωτερικής εκκρεμότητας ή υπολοίπου, όπως η αποπληρωμή ενός δανείου, ή η συμπλήρωση ενός παζλ. Ο θάνατος δεν αποτελεί για την ύπαρξη κάτι εξωτερικό και μελλοντικό, αλλά κάτι εγγενές και παροντικό: προσδιορίζει την ύπαρξη βαθιά στον πυρήνα της ως πεπερασμένη. Ο άνθρωπος «θνήσκει ενόσω υπάρχει», και ο θάνατος είναι «ένα φαινόμενο της ζωής»: Αν και συνιστά την πλήρη ακύρωση της ύπαρξης, της επιτρέπει συγχρόνως να σχετισθεί με τον εαυτό της ως ολότητα. Με αυτή την έννοια, ο θάνατος αποτελεί μια δυνατότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Μη αναπληρώσιμος

Ο θάνατος δεν μπορεί, εντούτοις, να αποτελέσει αντικείμενο μιας άμεσης εμπειρίας. Ο δικός μας θάνατος εκφεύγει της εμπειρικής σύλληψης· ο θάνατος ενός τρίτου, από την άλλη, ακόμη και αν πρόκειται για ένα προσφιλές μας πρόσωπο, δεν μας παρέχει μια εμπειρία της απώλειας που υφίσταται ο ίδιος ο θνήσκων. Ο θάνατος είναι θεμελιωδώς μη αναπληρώσιμος. Σε πολλές (αν όχι σε όλες τις) πλευρές της ύπαρξής μας και της καθημερινής μας δραστηριότητας, μπορούμε να αναπληρωθούμε από άλλους. Μπορούμε να στείλουμε κάποιον άλλον να ψωνίσει για εμάς, να μας αντικαταστήσει στην εργασία, να μας εκπροσωπήσει σε μια τελετή. Μπορούμε, ακόμη, να βρούμε κάποιον δότη σπέρματος ή κάποια παρένθετη μητέρα που θα μας υποκαταστήσουν έως και στην πατρότητα ή στη μητρότητα. Ομως κανείς δεν μπορεί να αναλάβει τον θάνατο του άλλου: ο θάνατος παραμένει ουσιωδώς ο δικός μας, ατομικός θάνατος.

Ο θάνατος γίνεται έτσι το πιο ιδιαίτερο στοιχείο της ύπαρξής μας, μας διακρίνει από όλους τους άλλους, καθώς είναι η μόνη δυνατότητα που δεν μπορούμε να μοιραστούμε με άλλους· λειτουργεί έτσι ως η βασική πηγή της εξατομίκευσής μας. Ο θάνατος είναι η έσχατη δυνατότητά μας, μια δυνατότητα που διακόπτει αμετάκλητα κάθε άλλη δυνατότητα – τρεπόμενος, έτσι, σε πλήρη αδυναμία. Είναι, συγχρόνως, η πιο βέβαιη δυνατότητά μας: ο βαθμός της βεβαιότητάς του ξεπερνά κάθε άλλη βεβαιότητα της ύπαρξης. Εντούτοις, παρ’ όλη τη βεβαιότητά του, ο θάνατός μας παραμένει μια δυνατότητα απροσδιόριστη: κανείς μας δεν γνωρίζει πότε ακριβώς θα επέλθει, και έτσι παραμένει παρών ως μια «διαρκής απειλή».

Ως πέρας και τέλος, ο θάνατος παρέχει στη ζωή τη δυνατότητα ολοκλήρωσης: τη δυνατότητά της να αποτελέσει μια συνεκτική ενότητα. Θέτοντας τον άνθρωπο ενώπιον της πεπερασμένης του φύσης, τον καλεί με έναν ριζικό τρόπο να προσδώσει νόημα και περιεχόμενο στην ατομική του ύπαρξη. Μόνο η ανάληψη αυτής της ατομικότητας μπορεί να οδηγήσει στην ευδαιμονία (Αριστοτέλης) ή στην αυθεντικότητα (Χάιντεγκερ).

* Ο κ. Παναγιώτης Θανασάς είναι αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας στο ΑΠΘ.· Το ερευνητικό, συγγραφικό και μεταφραστικό του έργο επικεντρώνεται στην αρχαία φιλοσοφία, στον Χέγκελ και στον Χάιντεγκερ.

Επιμέλεια: Χαρίδημος Κ. Τσούκας

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΘΑΝΑΣΑΣ*

via

Οι άνθρωποι που κλαίνε κατά τη διάρκεια των ταινιών είναι οι πιο δυνατοί από όλους. Τα δάκρυα της υπερδύναμης.

Tο παραδέχομαι. Κλαίω όταν βλέπω ταινίες. Ή όταν διαβάζω βιβλία. Ή όταν ακούω μουσική. Επηρεασμένη πολλές φορές και από το επίπεδο των ορμονών μου, μπορεί να αρπάξω προληπτικά μερικά χαρτομάντιλα και να κάτσω να δω μια ταινία μόνη.

Παρόλο που πολλοί άνθρωποι χαμογελάνε αυτάρεσκα όταν με βλέπουν να παρακολουθώ ταινίες κλαίγοντας, δεν έχω κανένα πρόβλημα με αυτό. Η αλήθεια να λέγεται, οι άνθρωποι που κλαίνε όταν βλέπουν ταινίες τείνουν να έχουν κάτι που πολλοί άλλοι δεν έχουν καλλιεργήσει: Ενσυναίσθηση.

Μόνο ένα ιδιαίτερο είδος ανθρώπου έχει ενσυναίσθηση. Πολλοί άνθρωποι εκεί έξω, οι ναρκισσιστές και οι κοινωνιοπαθείς για παράδειγμα, έχουν γεννηθεί χωρίς αυτή και ζουν όλη τους τη ζωή χωρίς να έχουν βάλει ποτέ πραγματικά τον εαυτό τους στη θέση κάποιου άλλου. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να νιώσουν τους άλλους. Παρόλο που η απουσία ενσυναίσθησης θα μπορούσε να είναι ωφέλιμη για έναν πωλητή μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, δεν είναι πάντα κάτι καλό.

Στην πραγματικότητα, το να νοιάζεται κάποιος για την κατάσταση των άλλων θέλει δύναμη. Πολλή δύναμη. Η ζωή είναι σκληρή για κάποιους ανθρώπους και αν μπορείτε να μπείτε στη θέση τους και να νιώσετε τον πόνο που έχουν, τότε αυτό λέει κάτι για εσάς.

Είστε αρκετά δυνατοί όταν νιώθετε αυτόν τον πόνο, αλλά παρόλα αυτά τον αντέχετε. Είστε αρκετά δυνατοί όταν είστε δυνατοί για τους άλλους ανθρώπους. Είστε δυνατοί μέχρι το σημείο που κατανοείτε από που προέρχεται αυτός ο πόνος και είστε ικανοί να νιώσετε αυτό που νιώθουν.

Δεν είναι ποτέ αδυναμία το να νοιάζεστε για κάποιον άλλον, ακόμα και αν αυτός είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας σε κάποια ταινία. Δείχνει ότι έχετε καρδιά και αυτή η καρδιά μπορεί να ραγίσει για τους άλλους. Παρόλο που μπορεί να ραγίσει μέχρι το τέλος της ταινίας, ξέρετε ότι θα επανέλθει γρήγορα.

Το να είναι ικανοί να αναρρώνουν τόσο γρήγορα, λέει κάτι άλλο για τους ανθρώπους που κλαίνε κατά τη διάρκεια ταινιών. Μπορούν να ανακάμψουν όπως κανείς άλλος και είναι αρκετά δυνατοί και έξυπνοι ώστε να ξεχωρίζουν την πραγματικότητα από τη φαντασία.

Φυσικά, αυτός δεν είναι ο μόνος λόγος που οι άνθρωποι κλαίνε όταν βλέπουν ταινίες. Υπάρχουν επίσης δάκρυα που κυλάνε στα μάγουλά σας επειδή έχετε πάει στο μέρος που βλέπετε στην ταινία. Δάκρυα αναμνήσεων που είναι οδυνηρές. Έχω διαπιστώσει πολλές φορές ότι λειτουργεί ως κάθαρση για μένα το ότι βλέπω ταινίες στις οποίες οι άνθρωποι έχουν περάσει τα ίδια που έχω περάσει και εγώ, απλά επειδή μου επιτρέπει να απελευθερώνω μερικά από τα συναισθήματά μου που είχα κρατήσει μέσα μου, με έναν υγιή τρόπο. Θα ήθελα να δω πώς θα μπορούσε να αμφιβάλλει κάποιος για τη δύναμη κάποιου άλλου όταν τελικά αντιμετωπίσει τα πράγματα που τον πόνεσαν στο παρελθόν.

Έπειτα, υπάρχουν εκείνα τα δάκρυα που κυλάνε όταν είστε ενθουσιασμένοι με την καλλιτεχνική ευφυΐα μιας ταινίας. Δεν είναι κάτι που κάνουν επιδεικτικά οι άνθρωποι. Ονομάζεται Σύνδρομο του Stendhal σε μια πιο προχωρημένη του μορφή και σημαίνει ότι ένα καλλιτεχνικό έργο σας συγκίνησε τόσο ώστε να έχετε σωματικά και συναισθηματικά συμπτώματα.

Έχοντάς το αφού είδα την ταινία Casshern, μπορώ να σας πω με ειλικρίνεια ότι χρειάζεται πολλή δύναμη για να απεμπλακείτε από αυτή την αίσθηση του δέους.

Για εσάς που είστε υπερευαίσθητοι στον τρόπο με τον οποίο η τέχνη σας συγκινεί, το να δείτε μια καλή ταινία, το να ακούσετε ένα καλό σόου στο ράδιο ή το να διαβάσετε το σωστό κόμικ, μπορεί να είναι μια καλή δοκιμασία της ικανότητάς σας να διατηρείτε ένα σοβαρό, ανέκφραστο προσωπείο. Αυτό επίσης μπορεί να γίνει και με μια βόλτα στο τρενάκι του λούνα παρκ. Μια βόλτα που σας αναγκάζει να αντιμετωπίσετε και να αποδεχτείτε συναισθήματα που οι περισσότεροι επιλέγουν να κρύβουν.

Αν με ρωτάτε, αυτό δείχνει ότι κάποιος έχει πολλή δύναμη.

Ίσως δεν είναι το είδος της δύναμης που οι περισσότεροι έχουν στο μυαλό τους όταν σκέφτονται ένα δυνατό άτομο, αλλά είναι το πιο σημαντικό είδος συναισθηματικής δύναμης: Η ενσυναίσθηση.

Ακόμα και αν δεν σηκώνουμε 100 κιλά, εξερευνούμε τα συναισθήματά μας και αυτό μπορεί να ανυψώσει το πνεύμα μας ψηλότερα από οτιδήποτε άλλο εκεί έξω.

via

Μέριλιν Γιάλομ: Πως το σχήμα της καρδιάς έγινε το σύμβολο της αγάπης

Η Μέριλιν Γιάλομ, πρώην καθηγήτρια Γαλλικής Φιλολογίας και διευθύντρια του Ινστιτούτου Κλέιµαν για τις Σπουδές Φύλου στο Πανεπιστήµιο του Στάνφορντ, απαντά στο ερώτημα του πως η καρδιά ως σύμβολο αγάπης έχει λάβει το σχήμα που αναγνωρίζουμε όλοι σήμερα και όχι αυτό τoυ ανατομικού οργάνου της καρδιάς. 

Σε ομιλία της στο TEDx στο Πάλο Αλτο όπου ζει εδώ και δεκαετίες με τον σύζυγό της, τον γνωστό ψυχίατρο Ιρβιν Γιάλομ, η Μέριλιν αναφέρεται στο παράδοξο ότι το σχήμα του συμβόλου που ταυτίζεται με την αγάπη δεν μοιάζει καθόλου με το σχήμα του ανθρώπινου οργάνου με το οποίο φαίνεται να συνδέεται. 

Αφορμή για την αναζήτηση απαντήσεων στο εν λόγω ερώτημα στάθηκε μια επίσκεψή της το 2011 στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου όπου είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει μια έκθεση με έργα τέχνης του 15ου αιώνα, μεταξύ των οποίων χρυσά νομίσματα και κοσμήματα που βρέθηκαν στην Αγγλία το 1966. «Από εκείνη τη στιγμή και μετά το σχήμα της καρδιάς με καταδίωκε», σχολίασε χαρακτηριστικά. Η έκθεση αποτέλεσε ουσιαστικά και την αφορμή για το επόμενο βιβλίο της με τίτλο "The Amorous Heart" που εκδόθηκε το 2018.

Οπως αναφέρει και η ίδια, η έρευνα για το βιβλίο της βασίστηκε σε δύο βασικά ερωτήματα: πότε και κάτω από ποιες συνθήκες εφευρέθηκε το σχήμα της καρδιάς αλλά και από πότε η καρδιά συνδέεται με το συναίσθημα της αγάπης. «Αποδείχθηκε ότι η δεύτερη η ερώτηση ήταν πολύ πιο εύκολο να απαντηθεί», σημειώνει η κα. Γιάλομ κατά τη διάρκεια της ομιλίας της. 

Η πρώτη απεικόνιση της καρδιάς, όπως αναγνωρίζεται σήμερα, εμφανίστηκε το 1344 σε ένα χειρόγραφο με τίτλο «Ο Ρομαντισμός του Αλεξάνδρου», γραμμένο στη γαλλική διάλεκτο Picard από τον Lambert le Tor και τον Alexandre de Bernay. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα μεσαιωνικά εικονογραφημένα βιβλία, σημειώνει η κα. Γιάλομ.

«Η προσφορά της καρδιάς», 1338-1344. Εικονογράφηση από το βιβλίο «Ο Ρομαντισμός του Αλεξάνδρου», Βιβλιοθήκη Bodleian, Οξφόρδη, Αγγλία.

Η σκηνή με την εικόνα της καρδιάς εμφανίζεται στο κάτω μέρος μιας διακοσμημένης σελίδας του βιβλίου με σπρέι φυλλώματος φυτών. Στην αριστερή πλευρά, μια γυναίκα κρατά την καρδιά που πιθανώς έλαβε από τον άνδρα που στέκεται απέναντί της. Η ίδια δέχεται το δώρο, ενώ εκείνος αγγίζει το στήθος του για να υποδείξει το σημείο από το οποίο προέρχεται το δώρο του. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, σωρεία παρόμοιων εικόνων με καρδίες έκαναν την εμφάνισή τους, κυρίως στη Γαλλία, αναφέρει η Μέριλιν Γιάλομ.

«Η καρδιά υπήρξε κάτι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς είναι αυτό που υπόσχεσαι στον αγαπημένο σου», προσθέτει. Αναγνωριζόταν δε ως «το σπίτι της αγάπης» και το «το σπίτι της ψυχής» από τα μεσαιωνικά χρόνια, σύμφωνα με την Μέριλιν Γιάλομ. Ωστόσο, πολύ πριν «εφευρεθεί» η εν λόγω απεικόνιση της καρδιάς στα μεσαιωνικά χρόνια, το συγκεκριμένο σχήμα προϋπήρχε χωρίς να συσχετίζεται με την καρδιά και την αγάπη. Επροκείτο για μια «καρδιά, μη-καρδιά (heart no-heart)», όπως την ονόμασε η κα. Γιάλομ. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της «μη-καρδιάς» είναι ένα νόμισμα που χρονολογείται γύρω στο 510-490 π.Χ. και απεικονίζει τον σπόρο του φυτού «silphium», ένα είδος γιγάντιου μάραθου που αναπτύχθηκε στη βόρεια αφρικανική ακτή κοντά στην ελληνική αποικία της Κυρήνης. Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν τον συγκεκριμένο σπόρο ως φάρμακο για τον βήχα, αλλά σε μεγαλύτερη δόση λειτουργούσε ως μέσο αντισύλληψης.

Το νόμισμα με τον σπόρο «silphium», Ιερό της Δήμητρας και της Περσεφόνης, Κυρήνη.

Σε αυτό το σημείο, η Μέριλιν Γιάλομ διερωτήθηκε τον λόγο για το οποίο ένας σπόρος εμφανίζεται πάνω σε νόμισμα. «Οι αρχαίοι Λιβύοι πλούτισαν από την εξαγωγή του εν λόγω σπόρου στον τότε γνωστό κόσμο και επέλεξαν να το τιμήσουν τοποθετώντας το σε ένα νόμισμα», επισημαίνει η κα. Γιάλομ. 

Ενα άλλο παράδειγμα της ασύνδετης σχέσης του σχήματος της καρδιάς - όπως το γνωρίζουμε σήμερα - με την αγάπη εντόπισε η Μέριλιν Γιάλομ στην Περσία. Πρόκειται για μια σειρά από καρδιές πάνω σε δοχείο - ποτήρι. Στο δοχείο απαιεκονίζονται φιγούρες γυναικών, μουσικών και χορευτών, ενώ γύρω τους υπάρχουν σταφύλια και αμπελόφυλλα. Σύμφωνα με την κα. Γιάλομ, το πιο πιθανό είναι η διακοσμητική σειρά από τις «μη-καρδιές, καρδιές» να μην έχει καμία σχέση με την αγάπη.

Χαρακτηριστική είναι δε και η απεικόνιση ενός εκ των τεσσάρων αλόγων της Αποκάλυψης σε χειρόγραφο που φιλοτέχνησε μοναχός περί τα τέλη του 9ου αιώνα. Πάνω στο άσπρο άλογο μπορεί κανείς να δει ζωγραφισμένες «καρδιές», ενώ δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι σχετίζονται με την αγάπη ή το όργανο της καρδιάς.

Οπως διαπίστωσε η κα. Γιάλομ, οι ιδέες της ευγενούς αγάπης άρχισαν να εμφανίζονται τον 12ο, 13ο και 14ο αιώνα στην Ευρώπη. «Εκείνη την περίοδο παρατηρούμε και την ανάπτυξη της ιδέας περί υπόσχεσης/δέσμευσης της καρδιάς ως προσφοράς στον αγαπημένο σου. Η παρακάτω εικόνα πρόκειται - σύμφωνα με την κα. Γιάλομ - για μια αποτύπωση αυτής της ιδέας που υφίσταται από τον Μεσαίωνα. Ομως η καρδιά που προσφέρεται δεν μοιάζει καθόλου με το σημερινό αποδοτέο σχήμα.

«Μοιάζει περισσότερο με μελιτζάνα ή κουκουνάρι», σημειώνει η κα. Γιάλομ τονίζοντας ότι η ιδέα πως η καρδιά (το ανατομικό όργανο) μοιάζει με κουκουνάρι διατυπώθηκε για πρώτη φορά τον 2ο αιώνα και διατηρήθηκε σε όλη την περίοδο του Μεσαίωνα. «Σειρά θρησκευτικών έργων αποδίδουν την καρδιά σε αυτό το σχήμα, ενώ αυτή η περίοδος υπήρξε ιδιαίτερα γόνιμη για την εξέλιξη της απεικόνισης της καρδιάς. Χρειάστηκε 100 χρόνια (από περίπου 1250-1350) για να αλλάξει αυτή η εικόνα», σημειώνει.

«Ιταλοί, στη βόρεια Ιταλία, ήταν οι πρώτοι που πειραματίστηκαν με την απεικόνιση της καρδιάς», προσθέτει.

Εξαιτίας όμως της αρνητικής απόδοσης της καρδιάς από τους Ιταλούς, η πρώτη απεικόνιση του σχήματος της καρδιάς, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, και σε σύνδεση με το ευγενές συναίσθημα της αγάπης αποδίδεται στη Γαλλία και στο βιβλίο «Ο Ρομαντισμός του Αλεξάνδρου» το 1344, όπως αναφέρεται και παραπάνω. 

Από τούδε και στο εξής, το συγκεκριμένο σχήμα ως απόδοση της καρδιάς συνδεδεμένης με την αγάπη διαδόθηκε ταχύτατα στη βόρεια Ιταλία και μετά σε όλη την Ευρώπη, ενώ παραμένει μέχρι και σήμερα ένα σύμβολο με την ίδια ερμηνευτική σημασιολογία. 

Οπως σημειώνει η Μέριλιν Γιάλομ, πρόκειται για ένα σχέδιο που ακόμη εξελίσσεται και αποκτά νέα συμβολική αξία, όπως για παράδειγμα ως σύμβολο της ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου ή ως emoji, ενώ χρησιμοποιείτε ακόμα και ως το ρήμα «αγαπώ»: «Εγώ, καρδιά, τη Νέα Υόρκη», επισημαίνει χαρακτηριστικά. «Υποψιάζομαι ότι αυτή η εικόνα θα συνεχίσει να εξελίσσεται με άγνωστους μέχρι στιγμής τρόπους μέσα στους επόμενους αιώνες», κατέληξε. 

Κείμενο - επιμέλεια: Εύα Τομαρά

via

Οι μέλισσες ξέρουν μαθηματικά και κάνουν πράξεις

Οι μέλισσες δεν φτιάχνουν μόνο μέλι, αλλά επίσης καταλαβαίνουν τα μαθηματικά και μπορούν να κάνουν βασικές αριθμητικές πράξεις, όπως η πρόσθεση και η αφαίρεση, χρησιμοποιώντας αυτή την ικανότητα για να λύνουν πρακτικά προβλήματα.

Αυτό είναι το αναπάντεχο -και επίμαχο- συμπέρασμα μιας νέας αυστραλο-γαλλικής επιστημονικής έρευνας, σύμφωνα με την οποία η κατανόηση βασικών μαθηματικών εννοιών είναι εφικτή όχι μόνο από τον άνθρωπο, αλλά ακόμη και από ένα έντομο με πολύ μικρότερο εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος μιας μέλισσας έχει λιγότερο από ένα εκατομμύριο νευρώνες, έναντι περίπου 86 δισεκατομμυρίων του ανθρώπινου εγκεφάλου.

Προηγούμενα πειράματα των ίδιων επιστημόνων είχαν οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι οι μέλισσες καταλαβαίνουν την έννοια του μηδενός και μπορούν να διακρίνουν ανάμεσα σε δύο ομάδες αντικειμένων ποια είναι η μικρότερη. Η νέα μελέτη έρχεται να διευρύνει το μαθηματικό «ρεπερτόριο» των μελισσών.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Άντριαν Ντάιερ του Πανεπιστημίου RMIT της Μελβούρνης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science Advances», διαπίστωσαν, μέσα από πειράματα με 14 μέλισσες, ότι αυτές μπορούν να διδαχθούν να αναγνωρίζουν διαφορετικά χρώματα ως συμβολικές αναπαραστάσεις της πρόσθεσης (μπλε) και της αφαίρεσης (κίτρινο). Στη συνέχεια, είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν αυτή την πληροφορία για να λύσουν αριθμητικά προβλήματα.

Οι μέλισσες χρειάστηκαν τέσσερις έως επτά ώρες εκπαίδευσης για να μάθουν -με ποσοστό επιτυχίας 64% ως 72%- ότι το μπλε χρώμα αντιστοιχούσε στο +1 και το κίτρινο στο -1. Στη συνέχεια μπορούσαν να εφαρμόσουν τον κανόνα αυτό και σε άλλους αριθμούς.

«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι η κατανόηση των αριθμών μπορεί να βρεθεί πολύ ευρύτερα στη φύση μεταξύ των ζώων από ό,τι είχε έως τώρα υποτεθεί», δήλωσε ο Ντάιερ.

Η επιστημονική κοινότητα συζητά έντονα -και διαφωνεί- κατά πόσο τα ζώα γνωρίζουν ή μπορούν να μάθουν πολύπλοκες αριθμητικές έννοιες. Πολλά είδη ζώων είναι σε θέση να κατανοήσουν τη διαφορά ανάμεσα σε διαφορετικές ποσότητες και να χρησιμοποιήσουν αυτή την κατανόηση για να κυνηγήσουν την τροφή τους, να πάρουν αποφάσεις ή να λύσουν πρακτικά προβλήματα.

Όμως η κατανόηση και η χρήση αριθμών και αριθμητικών πράξεων απαιτεί ένα πολύ πιο προχωρημένο επίπεδο ικανοτήτων. Προηγούμενες έρευνες έχουν δώσει (μάλλον αμφισβητούμενες) ενδείξεις ότι μερικοί πίθηκοι, οι ελέφαντες, κάποια πουλιά όπως οι παπαγάλοι, ακόμη και οι αράχνες μπορούν να κάνουν πρόσθεση ή και αφαίρεση. Η νέα μελέτη έρχεται να προσθέσει τις μέλισσες σε αυτό τον κατάλογο.

Όμως δεν είναι όλοι οι επιστήμονες πρόθυμοι να αποδεχθούν ότι πράγματι οι μέλισσες καταλαβαίνουν από αριθμούς και ξέρουν αριθμητική. Ο καθηγητής Πολ Γκρέιχαμ του Πανεπιστημίου του Σάσεξ και ο Κλιν Πέρι του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου εξέφρασαν σοβαρές αμφιβολίες ότι όντως τα νέα πειράματα απέδειξαν πως οι μέλισσες κάνουν πρόσθεση και αφαίρεση.

via

Ένα υπέροχο βίντεο για τον παιδικό καρκίνο που θα σε συγκινήσει

Η 15η Φεβρουαρίου είναι μια ιδιαίτερη ημέρα όπου ολόκληρος ο πλανήτης υποκλίνεται στους σύγχρονους ήρωες, τα παιδιά τα οποία μάχονται μέρα και νύχτα με τον παιδικό καρκίνο.

Κάθε χρόνο, πάνω από 150.000 παιδιά σε όλον τον κόσμο διαγιγνώσκονται με καρκίνο, ενώ σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα υπολογίζονται στα 280-300. Αυτό καθιστά τον καρκίνο στην πρώτη αιτία θανάτου παιδιών στις αναπτυσσόμενες χώρες, και τη δεύτερη στις αναπτυγμένες.

Ο παιδικός καρκίνος δρα και θεραπεύεται διαφορετικά απ’ ότι ο καρκίνος των ενηλίκων. Η συνολική διαδικασία, αρχίζοντας από τη διάγνωση, είναι εξαιρετικά στρεσογόνα και ψυχοφθόρα για τους μικρούς μαχητές. Ακόμα και για τα παιδιά τα οποία θεραπεύονται, η μάχη δεν τελειώνει. Περισσότερο από το 60% των μακροχρόνια επιζώντων του καρκίνου της παιδικής ηλικίας έχουν μια χρόνια ασθένεια ως αποτέλεσμα της θεραπείας την οποία έλαβαν.

“Η αγάπη ποτέ δεν μας απογοητεύει”: Ένα animation αφιερωμένο στα παιδιά τα οποία παλεύουν με τον καρκίνο

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Καρκίνου, θέλουμε να μοιραστούμε μαζί σας ένα τρυφερό και ιδιαιτέρως συγκινητικό βίντεο κινουμένων σχεδίων υπό τον τίτλο “Η αγάπη ποτέ δεν μας απογοητεύει” και δημιουργήθηκε για λογαριασμό του Νοσοκομείου Cancer De Barretos στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας, ενός διεθνούς φήμης κέντρου θεραπείας για τον καρκίνο των παιδιών.

Το συγκεκριμένο νοσοκομείο μετονομάστηκε σε Νοσοκομείο της Αγάπης θέλοντας να αναδείξει τη θεραπευτική σημασία της αγάπης και της στοργής. Η καταπολέμηση του καρκίνου είναι πιο εύκολη όταν το άτομο περιβάλλεται από την αγάπη. Βλέποντας ο ασθενής πως υπάρχουν γύρω του πρόσωπα που τον αγαπούν και τον νοιάζονται, παίρνει δύναμη, ελπίδα.

Το animation διάρκειας μόλις 3 λεπτών αφηγείται την ιστορία της Νίνα, ενός μικρού αλλά γενναίου κοριτσιού, που κατορθώνει τελικά να νικήσει τον καρκίνο με τη φροντίδα και την ενθάρρυνση των ανθρώπων που την αγαπούν, με την υποστήριξη της οικογένειας της, των φίλων της, καθώς και ολόκληρης της νοσοκομειακής ομάδας! Η μικρή ταινία δεν έχει λόγια, ωστόσο καθ’ όλη τη διάρκεια του ακούγεται το τραγούδι «Heart Full Of Love» το οποίο γράφτηκε αποκλειστικά για τους σκοπούς της ταινίας, και ερμηνεύει η Rebecca Peters. Αξίζει να σταθούμε στο μήνυμα που επισημαίνεται στο τέλος του animation και είναι το «Η αγάπη είναι μεγαλύτερη από το φόβο».

via

Στιγμές του Εθνικού Θεάτρου στην έκθεση «Προορισμοί» στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών

Κάθε έργο, κάθε παράσταση, μια διαδρομή που ανοίγει καινούργιους δρόμους και προοπτικές για τον ταξιδιώτη και τον επισκέπτη του αεροδρομίου της Αθήνας προς έναν νέο, γοητευτικό «προορισμό»!

Το Εθνικό Θέατρο συνεργάζεται και πάλι με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, σε μία νέα μοναδική έκθεση.

Οι «Προορισμοί» (4/2 – 14/7), προκαλούν το ενδιαφέρον του επισκέπτη με στόχο τη μύησή του στις μαγικές διαδρομές του χώρου του θεάτρου, μέσα από ιστορικές παραγωγές της Πρώτης Σκηνής της Ελλάδας.

Η έκθεση είναι ένα ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο μέσα από τις φωτογραφίες, τα κοστούμια και το υλικό του σπουδαίου αρχείου του Εθνικού Θεάτρου. Κάθε έργο, κάθε παράσταση, μια διαδρομή που ανοίγει καινούργιους δρόμους και προοπτικές για τον ταξιδιώτη και τον επισκέπτη του αεροδρομίου της Αθήνας προς έναν νέο, γοητευτικό «προορισμό»!

Στην έκθεση περιλαμβάνονται σπάνιες φωτογραφίες από παραστάσεις όπως: Πέερ Γκυντ του Ερρίκου Ίψεν το 1935, Ο έμπορος της Βενετίας του Ουίλιαμ Σαίξπηρ το 1945, Οιδίπους επί Κολωνώ του Σοφοκλή &Ιφιγένεια εν Ταύροις του Ευριπίδη το 1958, Τα εκατομμύρια του Μάρκο Πόλο του Ευγένιου Ο’Νηλ το 1960, Πέρσες του Αισχύλου το 1971, Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν του Μπέρτολτ Μπρεχτ το 1985, Βίρα τις άγκυρες των Θ.Παπαθανασίου/Μ.Ρέππα το 1997, Ο ηλίθιος του Φίοντορ Ντοστογιέφσκι το 2006, Οδύσσεια του Ομήρου το 2012 και πολλές άλλες.

Επίσης στην έκθεση του αεροδρομίου φιλοξενούνται δύο απαράμιλλης αξίας και σημασίας κοστούμια. Του Αντώνη Φωκά, από την παράσταση Ιφιγένεια εν Αυλίδι το 1957, κοστούμι χορού, χιτώνας εκρού – υφαντό αργαλειού με έξοχες πτυχώσεις. Και του Γιώργου Βακαλό, από την παράσταση ‘Eμπορος της Βενετίας το 1945, ένα μακρύ λινομέταξο φόρεμα, υποκίτρινο και φιστικί απλικαρισμένο με υφασμάτινα λουλούδια και κλωνάρια.

Το Εθνικό Θέατρο, στα 100 και πλέον χρόνια της λειτουργίας του, έχει προσφέρει και συνεχίζει να προσφέρει αδιάκοπα ταξίδια ζωής στο κοινό του, με παραστάσεις έργων κλασικών, αλλά και πολύ σύγχρονων, με σκηνοθεσίες καινοτόμες και με σεβασμό στην παράδοση, με υψηλό πάντοτε στόχο…

Η συνεργασία με παραστάσεις και performances της Πρώτης Κρατικής Σκηνής με το αεροδρόμιο ξεκίνησε το 2011. Πιο συγκεκριμένα, το Εθνικό Θέατρο παρουσίασε με την ευκαιρία των 10 χρόνων λειτουργίας του Διεθνούς Αερολιμένα την Αντιγόνη του Σοφοκλή, στο χώρο των αναχωρήσεων, μια καινοτόμα παράσταση που από θεωρητική ύλη για έφηβους, μετουσιώθηκε σε ζωντανό θέατρο. Ενώ πέρυσι, στο πλαίσιο του Flymetothemoon, παρουσιάστηκε η παιδική παράσταση Μόμο του Μίχαελ Έντε, ένας ύμνος στην αλήθεια, την αγάπη και τη φιλία.

Έκθεση «Προορισμοί»

4/2 – 14/7

Εκθεσιακός χώρος «Τέχνη & Περιβάλλον»,

επίπεδο Αναχωρήσεων (Eίσοδος 3)

via

ΠΟΕΔΗΝ: “Αποθήκη ψυχών το Παίδων Αγία Σοφία” – “Δεκάδες παιδιά στα αζήτητα έως και 10 χρόνια”!

"Όλα αυτά που θα διαβάσετε τα έζησα από κοντά όταν νοσηλεύτηκε το παιδί μου. Το βράδυ πριν κάνει μια εξέταση,  μάζευε παιχνίδια σε μια σακούλα για να τους τα χαρίσει...".

"Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό."

Τάσου Λειβαδίτη

Καταγγελίες - σοκ από την ΠΟΕΔΗΝ για την κατάσταση στο Νοσοκομείο Παίδων “Αγία Σοφία”, για 40 εγκαταλελειμμένα παιδιά έως 14 ετών! Όπως καταγγέλλει η ΠΟΕΔΗΝ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία), πρόκειται για “40 παιδιά, ηλικίας από μηνών έως 14 ετών και κάποια βρίσκονται στο Νοσοκομείο έως και 10 χρόνια”.

Μεγάλος αριθμός παιδιών έχουν εγκαταλειφθεί και φιλοξενούνται στο Νοσοκομείο Παίδων “Αγία Σοφία”, κατόπιν εισαγγελικής εντολής, λόγω έλλειψης κατάλληλων δομών, καταγγέλλει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία.

Σύμφωνα με την Ομοσπονδία “πολλά από τα παιδιά εμφανίζουν παραβατική συμπεριφορά, επιθετικότητα προς το προσωπικό και άλλους νοσηλευόμενους ανηλίκους. Δρουν ως συμμορίες κλέβοντας συνοδούς και προσωπικό. Είναι κρίμα να μετατρέπεται το Παίδων Αγία Σοφία σε αποθήκη ψυχών”.

Την Τρίτη (11.12.2018) εργαζόμενοι στο Νοσοκομείο “Αγία Σοφία” πραγματοποίησαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας και παράσταση στον διοικητή, στην οποία συμμετείχαν και στελέχη της ΠΟΕΔΗΝ, τονίζοντας ότι πρέπει να δοθεί λύση με συνεννόηση των δύο υπουργών Υγείας και Εργασίας στο οποίο ανήκει η αρμοδιότητα των Μονάδων Κοινωνικής Φροντίδας.

“Τα παιδιά που φιλοξενούνται στο Νοσοκομείο Παίδων θα πρέπει άμεσα να μεταφερθούν σε Προνοιακές Μονάδες που διαθέτουν την υποδομή φιλοξενίας, προκειμένου να κινήσουν τις διαδικασίες αναδοχής, υιοθεσίας και τα μεγαλύτερα παιδιά να ζουν με αξιοπρέπεια συμμετέχοντας σε προγράμματα αποϊδρυματοποίησης”, αναφέρει η ΠΟΕΔΗΝ.

Προσθέτει ότι παράλληλα θα πρέπει να υπάρξει συνεννόηση των δύο Υπουργείων με τις Εισαγγελικές Αρχές της χώρας προκειμένου για τα εγκαταλελειμμένα παιδιά να διατάσσουν τη φιλοξενία τους σε Προνοιακές Μονάδες σε συνεννόηση με τις κοινωνικές υπηρεσίες των αντίστοιχων Μονάδων.

Ταυτόχρονα προτείνεται να ενισχυθούν οι Προνοιακές Μονάδες με προσωπικό για να έχουν τη δυνατότητα φιλοξενίας των παιδιών.

via

Τα χαμίνια της «Καπερναούμ» πάνε για Όσκαρ

Η λιβανέζικη ταινία «Καπερναούμ» της Ναντίν Λαμπακί συλλέγει παντού βραβεία και τις πλέον εγκωμιαστικές κριτικές. Κέρδισε το Ειδικό Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ Καννών του 2018 και είναι υποψήφια για το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας. Στην «Καπερναούμ» δεν θα δείτε την κοσμοπολίτικη Βηρυτό, την εύρωστη νεολαία της που λιάζεται στις πλαζ, τις ανέμελες και πλούσιες γειτονιές της Ασραφίγιε και της Χάμρα. 

 Θα δείτε την αθέατη πλευρά της, την πιο αδιανόητη φτώχεια, την πιο απωθητική βρόμα, βία, φωνές, απελπισία. Και πολλά παιδιά του δρόμου, ντυμένα με κουρέλια να αγωνιούν για την επιβίωσή τους, χωρίς κανέναν δίπλα τους. 

Μια ταινία που κινείται μεταξύ πραγματικότητας και μυθοπλασίας, μεταξύ ντοκιμαντέρ και μελοδράματος, όπου παρακολουθούμε την ιστορία του δωδεκάχρονου Ζέιν και της Ραχήλ, μιας παράνομης μετανάστριας από την Αιθιοπία, που έχει έναν γιο, τον Γιόνας, μόλις ενός έτους. Ο Ζέιν και η Ραχήλ, όπως και όλοι όσοι συμμετέχουν στην ταινία της Ναντίν Λαμπακί, δεν είναι ηθοποιοί, παίζουν τον εαυτό τους. Το πιο τρομερό είναι τα χιλιάδες παιδιά που κυκλοφορούν στους δρόμους του Λιβάνου. Παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς γονείς, χωρίς φροντίδα, χωρίς να πηγαίνουν σχολείο, χωρίς επίσημα έγγραφα. Κανένας δεν νοιάζεται γι' αυτά, είναι σαν αόρατα, τα αγνοούν τόσο οι άνθρωποι όσο και το επίσημο κράτος. Είτε γεννιούνται είτε πεθαίνουν, δεν έχει καμία σημασία. Αναπαριστούν τη ζωή τους σε βρόμικα σοκάκια, ελεεινά παραπήγματα, δίπλα σε εξατμίσεις αυτοκινήτων, μέσα σε φυλακές. Η σκηνοθέτις και οι συνεργάτες της αναζήτησαν τα πρόσωπα της ταινίας στις φτωχογειτονιές και στους δρόμους, ανάμεσα στους πρόσφυγες και στα αναμορφωτήρια, καταγράφοντας με ανατριχιαστική ακρίβεια τις απελπιστικές συνθήκες της διαβίωσής τους.

 Ήθελα ένα όμορφο, έξυπνο αγόρι, που να μεγαλώνει στον δρόμο και να μπορεί να παίξει. Και βρέθηκε! Βέβαια, συγχρόνως ήξερα ότι θα ήταν πολύ δύσκολο και χρονοβόρο να δουλέψω με ερασιτέχνες ηθοποιούς που θα έπρεπε να παίξουν τον εαυτό τους. Στην «Καπερναούμ», όμως, η μεγάλη αποκάλυψη είναι ο Ζέιν Αλ Ραφέα. Ένα προσφυγόπουλο από τη Συρία, που στον ομώνυμο ρόλο ενός παιδιού του δρόμου, ενός «Όλιβερ Τουίστ της Μέσης Ανατολής», όπως έγραψε ο διεθνής Τύπος, δίνει την πιο αναπάντεχα συγκλονιστική ερμηνεία. Διαθέτει ένα πανέξυπνο και μονίμως οργισμένο μουτράκι, με θλιμμένα μάτια αλλά και την αλάνθαστη βεβαιότητα ότι θα ξεπεράσει όλα τα εμπόδια της άθλιας και απελπισμένης του ζωής. Το τελευταίο πλάνο, όπου για πρώτη φορά χαμογελάει, κοιτώντας κατάματα την κάμερα, είναι η δική του νίκη. Και το χαμόγελό του γεμίζει και φωτίζει όλη την οθόνη! 

Μίλησα τηλεφωνικά με τη Ναντίν Λαμπακί που βρίσκεται στο Λονδίνο, λίγες ώρες πριν από τα βραβεία BAFTA, όπου η «Καπερναούμ» ήταν υποψήφια για το βραβείο Καλύτερης Ξένης Ταινίας. — Τι σας έκανε να δώσετε τον τίτλο «Καπερναούμ»; Συνδέεται με την αρχαία πόλη της «Καινής Διαθήκης»; Ο τίτλος ήταν το μόνο βέβαιο, πριν προκύψει οτιδήποτε άλλο. Απλώς ήξερα ότι ήθελα να κάνω μια ταινία που θα ονόμαζα «Καπερναούμ», που σημαίνει «χάος». Άλλωστε, τι άλλο δείχνει πέρα από χάος που επικρατεί! Αυτή η λέξη μου ήταν ανέκαθεν αγαπητή και τη χρησιμοποιούσα συχνά όταν πήγαινα στο γαλλικό σχολείο αντί του «χάους», για να εντυπωσιάζω τους καθηγητές μου. Από την άλλη, πράγματι η Καπερναούμ υπήρξε τόπος θαυμάτων. Εκεί ο Ιησούς έκανε το πρώτο του θαύμα. Μα, και η ταινία είναι γεμάτη θαύματα, συνέβησαν πολλά εκτός προγράμματος, ενώ τη γυρίζαμε... Στη διάρκεια της έρευνάς μου, όσες φορές ρώτησα αυτά τα παιδιά αν είναι ευτυχισμένα με τη ζωή τους, το 99% μου απαντούσε: «Όχι, δεν ξέρω γιατί με γέννησαν, γιατί βρίσκομαι εδώ, γιατί ζω». 

— Καταρχάς, είναι θαύμα που βρήκατε τον Ζέιν, τον υπέροχο μικρό πρωταγωνιστή, πάνω στον οποίο είναι χτισμένη όλη η ταινία. Ακριβώς γι' αυτόν το λόγο λέω ότι είναι μια ταινία θαυμάτων! Ήταν όντως θαύμα που βρήκαμε τον Ζέιν αλλά και την ενός έτους Treasure και τους υπόλοιπους ηθοποιούς. Είχα, βέβαια, τη συνδρομή της εκπληκτικής casting director, της Τζένιφερ, και όλων όσοι βοήθησαν, οργώνοντας τους δρόμους της Βηρυτού και του Λιβάνου για να βρουν αυτά τα παιδιά και τους υπόλοιπους ηθοποιούς. Συχνά σκεφτόμουν ότι τους ζητούσα το αδιανόητο. Αναρωτιόμουν: «Τι τους ζητάω, πώς θα βρεθεί ο Ζέιν, όπως τον φαντάζομαι;». Ήθελα ένα όμορφο, έξυπνο αγόρι, που να μεγαλώνει στον δρόμο και να μπορεί να παίξει. Και βρέθηκε! Βέβαια, συγχρόνως ήξερα ότι θα ήταν πολύ δύσκολο και χρονοβόρο να δουλέψω με ερασιτέχνες ηθοποιούς που θα έπρεπε να παίξουν τον εαυτό τους. Τα προβλήματα που προέκυψαν μέσα στους έξι μήνες που κράτησαν τα γυρίσματα ήταν πολλά. Συχνά κάποιοι εξαφανιζόντουσαν, χανόντουσαν, έμπαιναν φυλακή γιατί δεν είχαν χαρτιά... Είναι θαύμα το πώς κατάφερε να ολοκληρωθεί η ταινία. Επίσης, σχετικά με την Treasure (που παίζει τον ρόλο του ενός χρόνου Γιόνας), δεν μπορούσαμε να ζητήσουμε από ένα μωρό να κάνει πράγματα, όπως από έναν ενήλικα. Έπρεπε να συντονιστούμε μαζί της, να ακολουθήσουμε τους δικούς της ρυθμούς και να είμαστε πανέτοιμοι να καταγράψουμε τη μοναδικότητα της στιγμής. 

— Αυτές οι σοκαριστικές καταστάσεις ήταν γνωστές στην κοινωνία σας ή ήταν αποκάλυψη ακόμα και για εσάς; Ήταν σοκ για πολλούς Λιβανέζους. Γνωρίζουν ότι υπάρχει και αυτή η πλευρά, δεν την έχουν δει, όμως, και δεν θέλουν να την ξέρουν. Δεν μιλάνε για όλα αυτά, προτιμούν να τα κρύβουν. Αλλά αυτή είναι η κατάσταση και ήθελα να κάνω μια ταινία για όλα όσα συμβαίνουν τώρα. Δεν τα γνώριζα ούτε η ίδια, μεγάλωσα σε ευνοϊκές συνθήκες, τα ανακάλυψα πραγματοποιώντας λεπτομερή έρευνα στους δρόμους, στις φυλακές, στα αναμορφωτήρια, στις προσφυγικές συνοικίες, στις οργανώσεις, στα δικαστήρια. Όταν αποφάσισα ποια θα ήταν τα θέματα που θα έθιγα –προέκυψε, μάλιστα, μια ολόκληρη λίστα–, τότε ήταν που είπα ότι ήθελα να κάνω μια ταινία για το περιθώριο της πόλης, την περιφέρεια. 

— Αναφέρεστε σε όλα τα τρομερά γεγονότα που παρακολουθούμε στην ταινία: αναλφαβητισμός, ανεξέλεγκτη τεκνοποίηση, παιδική εργασία, δουλεμπόριο, παράνομη διακίνηση βρεφών. Είναι η πραγματικότητα δίπλα στην οποία ζούμε! Προβλήματα για τα οποία δεν θέλει κανείς να μιλάει. Όπως λέτε, αναλφαβητισμός, μετανάστευση, παιδική εργασία, γάμοι σε νεαρή ηλικία. Επίσης, σε αυτές τις οικογένειες όλοι εργάζονται, χωρίς να έχουν καμία εκπαίδευση, και συχνά είναι αδήλωτοι. Το πιο τρομερό είναι τα χιλιάδες παιδιά που κυκλοφορούν στους δρόμους του Λιβάνου. Παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς γονείς, χωρίς φροντίδα, χωρίς να πηγαίνουν σχολείο, χωρίς επίσημα έγγραφα. Κανένας δεν νοιάζεται γι' αυτά, είναι σαν αόρατα, τα αγνοούν τόσο οι άνθρωποι όσο και το επίσημο κράτος. Είτε γεννιούνται είτε πεθαίνουν, δεν έχει καμία σημασία. 

— Περίπου σαν την ιστορία του Ζέιν. Ο οποίος ήταν αναλφάβητος όταν τον βρήκαμε να δουλεύει στον δρόμο. Η μόνη διαφορά με τον ρόλο που παίζει στην ταινία είναι ότι οι γονείς του τον αγαπάνε και απολαμβάνει την προστασία τους. Αλλά και οι γονείς, όπως αυτοί της ταινίας, είναι θύματα του συστήματος. Όπως λένε: «Τι να κάναμε, τι ξέρουμε; Μας έμαθε κανείς να κάνουμε κάτι διαφορετικό;». Πράγματι, είναι τελείως αμόρφωτοι, οι περισσότεροι έχουν παντρευτεί σε νεαρή ηλικία, κανείς δεν νοιάζεται γι' αυτούς. Ο Ζέιν τους λέει στην ταινία «σταματήστε να γεννάτε παιδιά». Τους το λέει γιατί ακριβώς δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν και προσθέτει: «Τι έχετε να δώσετε στο νέο παιδί που περιμένετε;». 

Ουσιαστικά, αυτό που θέλει να πει είναι «γιατί με φέρατε στον κόσμο αν δεν ξέρετε τι να με κάνετε, αν δεν μπορείτε να με φροντίσετε, αν δεν μπορείτε ούτε καν να με αγαπήσετε; Μην κάνετε παιδιά, εφόσον δεν υπάρχει τίποτα να τους δώσετε, παρά μόνο μια ζωή που δεν τους αξίζει». Στη διάρκεια της έρευνάς μου, όσες φορές ρώτησα αυτά τα παιδιά αν είναι ευτυχισμένα με τη ζωή τους, το 99% μου απαντούσε «όχι, δεν ξέρω γιατί με γέννησαν, γιατί βρίσκομαι εδώ, γιατί ζω». Γι' αυτό σκεφτήκαμε τη σκηνή του δικαστηρίου, όπου ήθελα να γίνεται αναφορά στα δικαιώματα των παιδιών σε υγιείς συνθήκες διαβίωσης και εκπαίδευση. 

Κατά τα άλλα, η βασική μου επιδίωξη ήταν όλες οι σκηνές να είναι απολύτως ρεαλιστικές, να αποδίδουν ακριβώς όλα όσα περνάνε τα παιδιά στους δρόμους, εγκαταλελειμμένα και μόνα. 

— Πόσο δύσκολο είναι να γυρίζεις ταινία ως γυναίκα σκηνοθέτις σε μια χώρα χωρίς κινηματογραφική βιομηχανία; Φοβερά δύσκολο. Όλη η ταινία έγινε μέσα στο σπίτι μας, είναι κυριολεκτικά μια χειροποίητη ταινία. Για δύο χρόνια ζούσαμε με μόνη έγνοια αυτή την ταινία. Ο σύζυγός μου, που είναι ο παραγωγός της, είναι συνθέτης και έγραψε τη μουσική της ταινίας, αλλά δεν είχε ξανακάνει παραγωγή κινηματογράφου. Δεν είχε ιδέα από αυτά κι έπρεπε να μάθει τα πάντα από την αρχή. Πίστευε, όμως, ότι ήταν μια ιστορία που έπρεπε να ειπωθεί. Κάναμε τα πάντα χωρίς καμία βοήθεια, βάλαμε υποθήκη το σπίτι μας, αλλά είχα ένα εκπληκτικό συνεργείο που μου στάθηκε σαν οικογένεια όλο το διάστημα των γυρισμάτων. Βρεθήκαμε σε μερικές από τις πιο επικίνδυνες περιοχές του Λιβάνου, ζήσαμε απίστευτες καταστάσεις. Στο τέλος είχαμε υλικό 500 ωρών και η πρώτη εκδοχή διαρκούσε 12 ώρες. Το μοντάζ συνεχίστηκε για ενάμιση χρόνο. Τελικά, ολοκληρώθηκε με βάρδιες και συνεχόμενη δουλειά μόλις δύο μέρες πριν από την υποβολή της ταινίας στις Κάννες. 

— Έχετε πει ότι εμπνευστήκατε την ιστορία από τον μικρό Αϊλάν που ξέβρασε η θάλασσα στα παράλια της Τουρκίας, καθώς η οικογένειά του προσπαθούσε να αποδράσει στην Ευρώπη. Ο Ζέιν ζει πια στη Νορβηγία. Είναι λύση η προσφυγιά; Όχι, δεν είναι αυτή η λύση, να μεγαλώνεις σε ένα ξένο περιβάλλον, σε άλλη κουλτούρα. Αλλά ο Ζέιν και η οικογένειά του είναι πια ασφαλείς, έχουν ενταχθεί σε ευρωπαϊκά προγράμματα – μάλιστα και σε ένα ελληνικό. Ο Ζέιν παρακολουθεί ειδικό σχολικό πρόγραμμα και είναι πια ευτυχισμένος. 

Η ταινία «Καπερναούμ» της Ναντίν Λαμπακί κυκλοφορεί στις 14 Φεβρουαρίου, σε διανομή Rosebud 21 / Seven Films.

via

Μαύρες τρύπες: νέο φως στη γνώση!

Αρχικά επινοήθηκαν στα πεδία της επιστημονικής φαντασίας. Στη συνέχεια θεωρήθηκαν άγνωστες μορφές της ύλης. Τις ονομάσαμε τρύπες, γιατί σε πρώτη φάση το «άγνωστο» το προσδιορίσαμε ως κενό / τρύπα, γιατί δεν βλέπαμε να υπάρχει εκεί κάποιο σώμα (!), και προσδιορίστηκαν ως «μαύρες τρύπες», γιατί πολύ απλά έχουν τόσο μεγάλη τη δύναμη της βαρύτητας που δεν επιτρέπουν ούτε στο φως να ξεφύγει!

Σήμερα οι μαύρες τρύπες θεωρούνται οι πρωταρχικοί ρυθμιστές των εξελίξεων στο Σύμπαν, είναι οι κυβερνήτες των όσων συμβαίνουν στο σύμπαν, είναι ίσως η πιο μεγάλη πρόκληση για την έρευνα της αστρονομίας και της αστροφυσικής και δημιουργούν ευρεία αναστάτωση στο παραδοσιακό σώμα των γνώσεων της φυσικής. Αλλά η επιστήμη θρέφεται από τις προκλήσεις της φύσης και αναζητά με θέρμη πάντα νέα ερωτήματα και νέες ερμηνείες στα πεδία της πραγματικότητας και γι’ αυτό οι επιστήμονες «έχουν πέσει με τα μούτρα» στη σχετική διερεύνησή τους.

Οι μαύρες τρύπες είναι διάσπαρτες στο σύμπαν και δημιουργούνται μετά από την κατάρρευση των μεγάλων άστρων και το μετασχηματισμό τους σε σουπερνόβα. Στα άστρα αντιπαλεύουν δύο αντιτιθέμενες δυνάμεις, ηβαρύτητα που έλκει τα πάντα προς το κέντρο και η σύντηξη που εκτινάσσει μάζες προς τα έξω. Και όταν η σύντηξη μειώνεται λόγω εξάντλησης του προς σύντηξη υλικού, τότε η βαρύτητα είναι άπειρη και κυρίαρχη και δημιουργεί τη μαύρη τρύπα. Η καρδιά τους είναι οι πιο περίεργες δομές του σύμπαντος. Υπάρχει και στο κέντρο του Γαλαξία μας. Δεν έχει παρατηρηθεί άμεσα αλλά έμμεσα και λόγω της μεγάλης ταχύτητας των άστρων στην εν λόγω περιοχή και των κλειστών τροχιών τους εικάζουμε ότι εκεί υπάρχει δομή (μαύρη τρύπα) που έλκει τα άστρα με πολύ μεγάλη δύναμη.

Κάθε μαύρη τρύπα δημιουργεί έναν κλειστό ιδιαίτερο πεδίο, όπου πέραν της πολύ ισχυρής βαρύτητας διαμορφώνεται και ένας «ορίζοντας γεγονότων», όπου δε καθετί που εισέρχεται δεν έχει οδό επιστροφής. Εκεί οι κλασσικές έννοιες του χώρου και του χρόνου χάνουν το γνωστό τους περιεχόμενο. Ο χρόνος σταματάει και αυτό σημαίνει ότι αν εισέλθει ένα ρολόι – και θεωρητικά παραμείνει ρολόι, γιατί στην πραγματικότητα θα συνθλιβεί λόγω της απέραντα μεγάλης πυκνότητας της ύλης -, θα πάψει να λειτουργεί, γιατί ο χρόνος σταματάει! Συνολικά, οι νόμοι της Φυσικής παύουν να ισχύουν και αυτό συνιστά μια μεγάλη πρόκληση έρευνας. Εκτιμάται ότι μπορεί να οδηγεί στο πιο περίεργο και ανατρεπτικό ταξίδι που μπορεί να αναφερθεί στην ιστορία του ανθρώπου, ταξίδι στο παρελθόν!

Υπάρχει όμως μια νέα ανατροπή στις μέχρι σήμερα κρατούσες θεωρήσεις. Και αυτή προκύπτει από τις έρευνες του πιο καλού ίσως μελετητή του θέματός μας, του Στίβεν Χόκινγκ. «Υποστηρίζει ότι οι πληροφορίες που υπάρχουν στην ύλη που εισέρχεται σε μια μαύρη τρύπα δεν καταστρέφονται μαζί με αυτή αλλά αποσπώνται και αποθηκεύονται σε εξωτικές κοσμικές δομές στον ορίζοντα των γεγονότων, το αόρατο σύνορο το οποίο περιβάλλει κάθε μαύρη τρύπα στο Σύμπαν και εμποδίζει το φως να ξεφύγει…. Παρουσίασε μια νέα θεωρία την οποία ανέπτυξε για να εξηγήσει το περίφημο «παράδοξο της πληροφορίας». Όσα γνωρίζουμε για τις μαύρες τρύπες υποδεικνύουν πώς όταν η ύλη εισέλθει σε μια μελανή οπή καταστρέφεται στα εξ ων συνετέθη και φυσικά μαζί της καταστρέφονται και όλες πληροφορίες. Όμως οι νόμοι της κβαντομηχανικής αναφέρουν ότι οι πληροφορίες που πέφτουν στις μελανές οπές διασώζονται και μπορούν να ανακτηθούν. Ο Χόκινγκ υποστήριξε πώς οι πληροφορίες όταν «συλλαμβάνονται» από μια μελανή οπή δεν εισέρχονται στο εσωτερικό της αλλά αποθηκεύονται στον ορίζοντα γεγονότων». (ΤΑ ΝΕΑ, 12.1.2016)

Είναι γνωστή η περιπέτεια του ταξιδιού της γνώσης. Κάθε νέα γνώση δίνει καλύτερες απαντήσεις και πιο ολοκληρωμένη ερμηνεία για το γίγνεσθαι της Φύσης αλλά γεννοβολάει και μια έκρηξη πολλαπλών ερωτημάτων και αποριών διαμορφώνοντας έτσι μια συνεχή αναβαθμίδα του πνεύματος και της ιστορίας του ανθρώπου. Η ανθρώπινη σκέψη είναι το πιο άγνωστο και το πιο εκρηκτικό στοιχείο του Σύμπαντος. Είναι όλο και πιο ανήσυχη και ποτέ δεν πρόκειται να ηρεμήσει και ίσως ποτέ να μην γίνει πλήρως γνωστή.

Πριν μερικούς αιώνες ο άνθρωπος θεωρούσε πως η Γη είναι επίπεδη και δεν ήξερε παρά ένα πολύ μικρό μέρος του πλανήτη μας. Τώρα η Γη είναι γνωστή σαν το σπίτι μας και η ματιά του ανθρώπου σαρώνει τα βάθη του Σύμπαντος και ανιχνεύει το πολύ μακρινό παρελθόν προσφέροντας κάθε ημέρα νέα ευρήματα και νέα δεδομένα στην έρευνα. Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει ότι το ταξίδι της Γνώσης είναι ταξίδι της ζωής;

via