Ο Χαμένος Παράδεισος της Παιδικής μας Ηλικίας

Περνάμε μια ολόκληρη ζωή αναζητώντας τη «μεγάλη αλήθεια», διερωτώμενοι για τη φύση του κόσμου και του ανθρώπου, για τα μυστήρια του πνεύματος, για την ορθή αντίληψη της πραγματικότητας και για το νόημα της ζωής. Και διαφεύγει σχεδόν από όλους μας ότι την αλήθεια την ξεχωρίζει μόνο η πιο αγνή ματιά, ότι οι πρώτες εντυπώσεις για κάποιον παράξενο λόγο είναι πάντα σωστές, και πως, οτιδήποτε κι αν επιχειρήσαμε να πιστέψουμε για όλα αυτά, το βασίσαμε σε στοιχεία που αποκτήσαμε καθ’ οδόν στη ζωή, και το μόνο που τελικά καταλάβαμε είναι ότι μάλλον είμαστε μπερδεμένοι ή εξαπατημένοι.

Αν υπάρχει κάποια αυταπόδεικτη αλήθεια για τον κόσμο και για τη ζωή, κάτι που κρύβεται πίσω από όλα τα πράγματα που ξέρουμε, μια αλήθεια φυσική και αναμφισβήτητη, τότε αυτήν την αλήθεια την ξέρουν τα μικρά παιδιά. 

Αυτά είναι που βλέπουν τον κόσμο χωρίς προηγούμενες ερμηνείες και εντυπώσεις, χωρίς παρεξηγήσεις και αυταπάτες, τον βλέπουν όπως στ’ αλήθεια είναι: μυστηριώδης και υπέροχος και θαυμαστός, γεμάτος θαύματα, περιπέτεια και έκσταση. Τα παιδιά βλέπουν τα πράγματα όπως στ’ αλήθεια είναι, φυσικά, αυθόρμητα, χωρίς τεχνητές ερμηνείες, χωρίς αδικία, χωρίς καμία αβεβαιότητα.

Κι αφού όλοι μας ήμασταν κάποτε παιδιά, πώς είναι δυνατόν να ξεχάσαμε τους θησαυρούς αυτής της φωτισμένης αντίληψης των πραγμάτων; Κι αφού όλοι μας ποθήσαμε κάποτε να ανακτήσουμε τον χαμένο κόσμο της παιδικής μας ηλικίας, γιατί ποτέ δεν κάναμε το βήμα να θυμηθούμε τον τρόπο με τον οποίο κοιτούσαμε τότε τον κόσμο γύρω μας;

Όσοι έχουν οι ίδιοι παιδιά, διακρίνουν κάτι από αυτόν τον χαμένο παράδεισο, το βλέπουν στο βλέμμα των παιδιών τους. Εγώ ο ίδιος, κάθε μέρα, παρατηρώ τον μικρό μας γιό να εξερευνεί με δέος τα πάντα και να ανακαλύπτει ένα υπέροχο θαύμα πίσω από κάθε απλή υπόθεση της καθημερινότητας και του περιβάλλοντος, πίσω από κάθε ιδέα ή λέξη, εικόνα ή ήχο, αντικείμενο ή θέα. Το βλέπω με τα ίδια μου τα μάτια, με λεπτομέρειες, και αυτό με βοηθά να το θυμηθώ και στη δική μου περίπτωση: ο κόσμος είναι ένα μέρος θαυμάτων και μυστηρίων όταν είσαι παιδί.

Και δεν αλλάζει όταν μεγαλώνεις. Εσύ είσαι που αλλάζεις. Η αλήθεια παραμένει, εσύ είσαι που την έχασες. Όταν είσαι παιδί, ο Παράδεισος σου ανήκει. Και όταν μεγαλώνεις είσαι σαν εκπεσόντας άγγελος, σαν εξόριστος από τον Παράδεισο, σαν προδότης της πατρίδας σου ή σαν άρρωστος που πάσχεις από αμνησία ενώ κάποτε ήξερες τα πάντα.

Ναι, όταν είσαι παιδί, μοιάζεις με τον Αδάμ στον θρυλικό Κήπο του Παραδείσου, που ήταν ο πρώτος που γνώρισε τα πάντα για πρώτη φορά, τη φύση, τον Θεό, τα δέντρα, τα ζώα, τον σύντροφο, το καλό και το κακό, το σεξ, τον άνεμο, τον ουρανό, τις λέξεις, και έδωσε τα ονόματά τους σε όλα τα όντα και τα φυτά.

Όταν είσαι παιδί, τα χωράφια με το σιτάρι μοιάζουν γεμάτα από χρυσάφι που ανεμίζει και λάμπει, που δεν θα θεριστεί ποτέ και θα είναι για πάντα αθάνατο, για πάντα ίδιο με την πρώτη στιγμή που το είδες. Και ό,τι βλέπεις, πιστεύεις ότι υπήρχε από πάντα αιώνια και θα υπάρχει για πάντα αιώνια. Η έννοια της αιωνιότητας είναι έμφυτη μέσα μας, η σκέψη της είναι φυσική και αυθόρμητη.

Αυτό που δεν υπήρχε μέσα μας είναι η έννοια της σπουδαιότητας, η σημασία, που εννοιολογείται από την εξαίρεση. Όλα τα πράγματα ήταν σπουδαία και σημαντικά, μέχρι και τα πιο ευτελή, τα πιο ασήμαντα, τα πιο αδιάφορα για τους μεγάλους, τα πιο δεδομένα. Η σκόνη, το χώμα και οι πέτρες των δρόμων ήταν πολύτιμες σαν διαμάντια και σπουδαίες σαν τεχνουργήματα. Κάθε παράξενο φύσημα του ανέμου ήταν αιτία δέους και θαυμασμού. Η πόρτα του σπιτιού, ο φράχτης του κήπου, στην αρχή ήταν το τέλος του κόσμου. Κι η εξερεύνηση ήταν η μόνη σημαντική υπόθεση, το ίδιο και το παιχνίδι, η χαρά, η αγάπη.

Θυμάμαι ένα υπέροχο απόσπασμα από το σπανιότατο και εξαίσιο βιβλίο του ποιητή και μυστικιστή Thomas Traherne (1637-1674), Centuries of Meditation (Αιώνες Διαλογισμού), που, κατά την εποπτεία μου, ήταν ο πρώτος που προσπάθησε να περιγράψει το πως βλέπουν τα παιδιά τον κόσμο:

«Τα πράσινα δέντρα, όταν τα είδα για πρώτη φορά μέσα από τις πύλες του κήπου, με κατέπληξαν και με γέμισαν με πρωτόγνωρη έκσταση. Η γλυκύτητα και η παράξενη ομορφιά τους έκαναν την καρδιά μου να χοροπηδήσει, και, σχεδόν τρελός από την έκσταση, κατάλαβα ότι ήταν τα πιο παράξενα και υπέροχα πράγματα που είχα δει. Και οι άνθρωποι! Ω, τι σεβάσμια και θαυμαστά πλάσματα που έμοιαζαν οι ενήλικοι!Ήταν σαν αθάνατα και σοφά Χερουβείμ! Και τα νεαρά αγόρια έμοιαζαν με λαμπερούς σπινθηροβόλους αγγέλους, και τα νεαρά κορίτσια φάνταζαν σαν Σεραφείμ, παράξενα δείγματα υπέροχης ζωής, φρεσκάδας και ομορφιάς! Τα αγόρια και τα κορίτσια που έτρεχαν και έπαιζαν στους δρόμους, ήταν σαν κινούμενα διαμάντια και λαμπερά πολύτιμα κοσμήματα. Δεν γνώριζα ότι είχαν γεννηθεί, ούτε ότι πρέπει να πεθάνουν.»Όλα τα πράγματα ζούσαν. Και όλα τα πράγματα ζούσαν αιώνια, το καθένα στο σωστό μέρος. Η αιωνιότητα εκδηλωνόταν στο φως της ημέρας, και κάτι το άπειρο εμφανιζόταν πίσω από τα πάντα, κάτι που ψιθύριζε στις προσδοκίες μου και κινούσε κάθε μου επιθυμία. Η ίδια η πόλη έμοιαζε να στέκει στον παράδεισο, ή να είναι χτισμένη στον ουρανό.

»Οι δρόμοι ήταν δικοί μου, οι ναοί ήταν δικοί μου, όλα τα παιχνίδια ήταν δικά μου, οι άνθρωποι ήταν δικοί μου, τα ρούχα τους που έλαμπαν σαν ασήμι και χρυσό ήταν δικά μου, το ίδιο και τα λαμπερά τους μάτια, το όμορφο δέρμα τους, τα εκφραστικά τους πρόσωπα. Οι ουρανοί ήταν δικοί μου, δικός μου ήταν και ο ήλιος και το φεγγάρι και τα αστέρια, που έβγαιναν εκεί πάνω μόνο για μένα, κι όλος ο κόσμος ήταν δικός μου, κι εγώ ήμουν ο μόνος παρατηρητής του, ο μόνος που τον απολάμβανε.»Δεν ήξερα καμιά βάναυση ορθότητα, κανέναν περιορισμό, κανένα εμπόδιο, καμιά κατάταξη, καμιά υποδιαίρεση, κανένα όριο. Όλες οι υποθέσεις του κόσμου ήταν δικές μου, όλα τα όρια και τα περιεχόμενα δικά μου, όλοι οι θησαυροί του κόσμου και όλοι οι κάτοχοί τους ήταν δικοί μου.»Αλλά, αργότερα, πολλά συνέβησαν και διαφθάρηκα, μολύνθηκα, και αναγκάστηκα να μάθω τα βρώμικα τεχνάσματα αυτού του κόσμου. Και τώρα προσπαθώ να τα ξεμάθω, και να γίνω όπως κάποτε ήμουν, ένα μικρό παιδί και πάλι, για να εισέλθω στη Βασιλεία των Ουρανών…»

Ο Traherne, που πίστευε ότι η Ουτοπία είναι εδώ και τώρα μαζί μας αλλά δεν τη βλέπει κανείς,μέσα από το έργο του δήλωνε με τον πιο όμορφο και αισιόδοξο τρόπο ότι όλοι μας μπορούμε να αποκτήσουμε ξανά το φωτεινό όραμα του βλέμματος των παιδιών, και να επιστρέψουμε στον χαμένο Παράδεισο, αρκεί να μπορέσουμε, σαν πρώτο βήμα, να δώσουμε αξία στα «μέγιστα, όμως κοινά και απλά πράγματα»: τον ήλιο, τον ουρανό, τον άνεμο, τα φτερά των πουλιών και των πεταλούδων, τα κεραμίδια μετά τη βροχή, αντί να λαχταρούμε συνεχώς οφέλη, τιμές και πλούτη.

Ο αληθινός κόσμος μας αποκρύπτεται, κρύβεται από το διεφθαρμένο βλέμμα μας και από τη φοβισμένη καρδιά μας, και είναι δυνατόν να μας αποκαλυφθεί σε όλο του το μεγαλείο αν μπορέσουμε να τον κοιτάξουμε με την αγάπη και το δέος του παιδιού. Έλεγε ότι όλοι μας ζούμε μέσα στα θαύματα, αλλά κανείς δεν το θυμάται. Ήταν ο ταπεινός γιος ενός τσαγκάρη, κι έγινε ένας μεγάλος ποιητής που αντίκρισε τον Θεό…

Δεν γνωρίζουν πολλοί την όμορφη παράδοση ότι, όταν ο Αδάμ και η Εύα εξορίστηκαν από τον Παράδεισο, τους επιτράπηκε να πάρουν μαζί τους ένα γαϊδουράκι. Οι πρωτόπλαστοι απομακρύνθηκαν από τον Παράδεισο, ανατολικά της Εδέμ, μαζί με ένα ταπεινό γαϊδουράκι, ένα πλάσμα που από τότε έχει συνηθίσει αδιαμαρτύρητα να υποφέρει και να σηκώνει το φορτίο του.

Μου αρέσει να σκέφτομαι ότι αυτό το γαϊδουράκι (που αργότερα θα γίνει άλογο, έπειτα θα βγάλει το κέρατο της σοφίας και θα γίνει μονόκερως, και έπειτα θα αποκτήσει φτερά και θα γίνει πήγασος), είναι ένα απόκρυφο σύμβολο για τη φαντασία. Το μόνο αληθινά δικό μας πράγμα που έχουμε, είναι η φαντασία μας, κι αυτό είναι το μόνο δώρο που μας δίνει την οπτική όλων των πραγμάτων που δεν έχουμε, όλων εκείνων που έχουμε χάσει, όλων εκείνων που δεν ξέρουμε.

Είναι μια σπίθα του Δημιουργού μέσα μας, είναι το ίδιο μας το πνεύμα: η δημιουργική μας σκέψη, η στάση μας απέναντι στο μυστήριο του κόσμου, ο στοχασμός μας, τα όνειρά μας. Κατά τη γνώμη μου, το Φανταστικό είναι η σημαντικότερη υπόθεση του ανθρωπίνου όντος.

Τα παιδιά αποτελούν ενσαρκώσεις του ίδιου του Φανταστικού της ανθρωπότητας μας. Το βλέμμα του παιδιού είναι η προσωποποίηση της επέκτασης της πραγματικότητας προς το θαυμαστό: η χαμένη παιδική μας ηλικία, τα χαμένα όνειρά μας, ο χαμένος αληθινός κόσμος, ο χαμένος Παράδεισος.

Διαβάζω ένα όμορφο αυτοβιογραφικό απόσπασμα που έγραψε ο ονειροπόλος συγγραφέας και στοχαστής, Herman Hesse:«Σαν όλα τα μικρά αγόρια αγαπούσα και ζήλευα ορισμένα επαγγέλματα: του κυνηγού, του βαρκάρη, του ακροβάτη, του εξερευνητή των αρκτικών περιοχών. Αλλά πολύ περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο ήθελα να γίνω μάγος. Αυτή ήταν η βαθύτερη, πιο έντονη παρόρμηση μου –σε σχέση με μια ορισμένη δυσαρέσκεια γι’ αυτό που οι άλλοι αποκαλούσαν πραγματικότητα, που πολλές φορές μου άφηνε την εντύπωση ότι δεν ήταν τίποτ’ άλλο από μια ανόητη συνομωσία των μεγάλων. Από πολύ μικρός, πότε με φόβο και πότε με περιφρόνηση, απέρριπτα αυτήν την πραγματικότητα και καιγόμουνα από την επιθυμία να της κάνω μάγια, να την μεταμορφώσω, να την υπερβώ…»

Αυτή η έντονη επιθυμία για υπέρβαση της πραγματικότητας, είναι το κοινό χαρακτηριστικό όλων των ονειροπόλων ανθρώπων που δεν έχουν χάσει την κληρονομιά μας του Φανταστικού: της ψυχικής μας αλήθειας για τον κόσμο και τον εαυτό.

Το Φανταστικό, η ξέφρενη και θαυμαστή παιδική ηλικία του εαυτού μας –πριν αυτός κουραστεί, πληγωθεί, παραδοθεί, και πριν ξεχάσει τα πάντα για την αλήθεια του κόσμου– λειτουργεί σαν ένα κάλεσμα για υπέρβαση και για ατομική ελευθερία, που αντηχεί από τα τρίσβαθα της ανθρώπινης ύπαρξης. Κι αυτό το κάλεσμα είναι πολύ πραγματικό, αληθινά πραγματικό, και οι προοπτικές που διαγράφει, οι δίοδοι εξόδου από το τέλμα, είναι επίσης αληθινά πραγματικές.

Γιατί η μόνη αληθινή πραγματικότητα είναι η εσωτερική, η μόνη αληθινή κατασκευή είναι αυτή που δομεί την ψυχή και τον νού μας, και βρίσκεται στην πιο πολύτιμη μορφή της στην πρότερη αυθεντική και φυσική της κατάσταση: όταν ήμασταν παιδιά. Τότε που γνωρίζαμε την αληθινή χρήση του παράξενου και ελεύθερου μηχανισμού του σύμπαντος, του αληθινού σύμπαντος: αυτού που κρύβουμε μέσα μας και όχι αυτού που μας εξηγεί η αστρονομία και η φυσική, και αυτού που βλέπουμε αυθόρμητα και φυσικά γύρω μας, για πρώτη φορά, χωρίς επίπλαστες ερμηνείες. Η μόνη πραγματικότητα είναι αυτή που όλοι μάς κρύβουν: Ο άνθρωπος είναι ένα σύμπαν από μόνος του.

Νιώθω ότι η αποστολή μας στον κόσμο δεν είναι απλά να ζήσουμε, αλλά να τον αγαπήσουμε, να παίξουμε μαζί του, να τον εξερευνήσουμε και να τον υπερβούμε. Νιώθω ότι πρέπει να αντιταχθούμε πολεμικά σε κάθε άνθρωπο, ιδέα, αξία, θεσμό, δόγμα, που θέλει να μας εμποδίσει να το κάνουμε αυτό. Άλλωστε αυτός δεν είναι ο ουσιαστικός αγώνας για την πνευματική ελευθερία;

Αυτό είναι που νιώθει τόσο απλά και ξεκάθαρα ένα παιδί. Είναι πολύ πρόσφατη η άφιξη του στον κόσμο μας για να έχει ξεχάσει την αποστολή του. Νομίζω ότι μεγαλώνοντας την ξεχνάμε, μάς μαθαίνουν με αυστηρότητα τόσα πολλά για την χρήση του μηχανισμού που διευθύνει το εργοστάσιο που κατασκευάζει την καθημερινότητα μας, που ξεχνάμε τελείως τις συμπαντικές και φυσικές αλήθειες που γνωρίζαμε σαν παιδιά. Τα παιδιά ξέρουν, ίσως γι’ αυτό να «τους ανήκει η βασιλεία των ουρανών».

Μεγαλώνοντας ξεχνάμε, απογοητευόμαστε, αποκαρδιωνόμαστε, κουραζόμαστε, βαριόμαστε και λειτουργούμε σαν μαριονέτες ενός αόρατου οργανοπαίκτη. Είναι φρικτό, ούτε καν η σκέψη μας δεν εξαιρείται. Μαθαίνουμε να υπακούμε ακόμη και μέσα στις σκέψεις μας, και το πρώτο διανοητικό παραστράτημα το θεωρούμε ως κάποιο είδος «ανωμαλίας».

Έχουμε διδαχτεί και συνηθίσει ένα σωρό ψέματα που τα θεωρούμε για απόλυτες αλήθειες, έτοιμες να καταδικάσουν ως ψέμα το κάλεσμα της παιδικής φαντασίας, χωρίς να μπορούν να αντικρίσουν κατά πρόσωπο το μέγεθος του ψέματος τους, τόσο γιγάντιο είναι. Κάτι σκοτώνει το παιδί μέσα μας για να στερήσει από την ανθρωπότητα την θαυμαστή της προοπτική.

Γύρω μας περιπλανιούνται σαν μηχανικές σκεπτόμενες σάρκες, άνθρωποι που κουβαλούν μέσα τους ένα νεκρό ή ετοιμοθάνατο παιδί. Ίσως αυτή να είναι η «ανάσταση» που πρέπει να μελετήσουμε και να κατορθώσουμε. Να νικήσουμε τον θάνατο που μας διδάσκουν μέρα με την ημέρα οι αόρατοι αφέντες μας, που έχουν εισβάλλει τόσο μελετημένα μέσα μας, που όταν ακούμε τη φωνή τους νομίζουμε ότι ακούμε τη δική μας. Το παιδί πρέπει να ξυπνήσει, γιατί ονειρεύεται όλο αυτό το κακάσχημο και θλιμμένο όνειρο.

Το παιδί μέσα μας θέλει να γίνει μάγος, να κάνει μάγια σ’ αυτήν την πραγματικότητα, να την μεταμορφώσει, να την υπερβεί. Είναι αλήθεια: μπορεί να το κάνει. Κάποτε το έκανε χωρίς να ξέρει απολύτως τίποτε γι’ αυτήν την παιδική μαγεία που τώρα πρέπει να τη διδαχθεί ξανά.

Ίσως ήρθε ο καιρός να αναζητήσουμε ξανά τα μυστικά αυτής της αυθόρμητης τέχνης, που η εφαρμογή της οδηγεί στον Παράδεισο… Κανείς δεν ξέρει πόσος καιρός μας έχει απομείνει.

 via

Το μονόγραμμα του Οδυσσέα Ελύτη

Θα πενθώ πάντα -μ' ακούς;- για σένα,

μόνος, στον Παράδεισο...

Θά γυρίσει αλλού τίς χαρακιές

Τής παλάμης, η Μοίρα, σάν κλειδούχος

Μια στιγμή θά συγκατατεθεί ο Καιρός

Πώς αλλιώς, αφού αγαπιούνται οι άνθρωποι

Θά παραστήσει ο ουρανός τα σωθικά μας

Καί θά χτυπήσει τόν κόσμο η αθωότητα

Μέ το δριμύ του μαύρου του θανάτου.

ΙΙ.

Πενθώ τόν ήλιο καί πενθώ τα χρόνια που έρχονται

Χωρίς εμάς καί τραγουδώ τ’ άλλα πού πέρασαν

Εάν είναι αλήθεια

Μιλημένα τα σώματα καί οί βάρκες πού έκρουζαν γλυκά

Οί κιθάρες πού αναβόσβησαν κάτω από τα νερά

Τά "πίστεψέ με" και τα "μή"

Μια στόν αέρα μια στή μουσική

Τα δυο μικρά ζωα, τα χέρια μας

Πού γύρευαν ν’ ανέβουνε κρυφά το ένα στό άλλο

Η γλάστρα μέ το δροσαχί στίς ανοιχτές αυλόπορτες

Καί τα κομμάτια οί θάλασσες πού ερχόντουσαν μαζί

Πάνω απ’ τίς ξερολιθιές, πίσω άπ’ τούς φράχτες

Τήν ανεμώνα πού κάθισε στό χέρι σού

Κι έτρεμες τρεις φορές το μώβ τρεις μέρες πάνω από

τούς καταρράχτες

Εάν αυτά είναι αλήθεια τραγουδώ

Τό ξύλινο δοκάρι καί το τετράγωνο φαντό

Στόν τοίχο μέ τη Γοργόνα μέ τα ξέπλεκα μαλλιά

Τή γάτα πού μάς κοίταξε μέσα στά σκοτεινά

Παιδί μέ το λιβάνι καί μέ τόν κόκκινο σταυρό

Τήν ώρα πού βραδιάζει στών βράχων το απλησίαστο

Πενθώ το ρούχο πού άγγιξα καί μού ήρθε ο κόσμος.

ΙΙΙ.

Έτσι μιλώ γιά σένα καί γιά μένα

Επειδή σ’ αγαπώ καί στήν αγάπη ξέρω

Νά μπαίνω σάν Πανσέληνος

Από παντού, γιά το μικρό το πόδι σού μες στ’ αχανή

σεντόνια

Νά μαδάω γιασεμιά κι έχω τη δύναμη

Αποκοιμισμένη, νά φυσώ νά σέ πηγαίνω

Μές από φεγγαρά περάσματα καί κρυφές τής θάλασσας στοές

Υπνωτισμένα δέντρα μέ αράχνες πού ασημίζουμε

Ακουστά σ’ έχουν τα κύματα

Πώς χαιδεύεις, πώς φιλάς

Πώς λές ψιθυριστά το "τί" καί το "έ"

Τριγύρω στό λαιμό στόν όρμο

Πάντα εμείς το φως κι η σκιά

Πάντα εσύ τ’ αστεράκι καί πάντα εγώ το σκοτεινό πλεούμενο

Πάντα εσύ το λιμάνι κι εγώ το φανάρι το δεξιά

Τό βρεγμένο μουράγιο καί η λάμψη επάνω στά κουπιά

Ψηλά στό σπίτι μέ τίς κληματίδες

Τά δετά τριαντάφυλλα, καί το νερό πού κρυώνει

Πάντα εσύ το πέτρινο άγαλμα καί πάντα εγώ η σκιά πού μεγαλώνει

Τό γερτό παντζούρι εσύ, ο αέρας πού το ανοίγει εγώ

Επειδή σ’ αγαπώ καί σ’ αγαπώ

Πάντα Εσύ το νόμισμα καί εγώ η λατρεία πού τό

Εξαργυρώνει:

Τόσο η νύχτα, τόσο η βοή στόν άνεμο

Τόσο η στάλα στόν αέρα, τόσο η σιγαλιά

Τριγύρω η θάλασσα η δεσποτική

Καμάρα τ’ ουρανού με τ’ άστρα

Τόσο η ελάχιστη σου αναπνοή

Πού πια δεν έχω τίποτε άλλο

Μές στούς τέσσερις τοίχους, το ταβάνι, το πάτωμα

Νά φωνάζω από σένα καί νά μέ χτυπά η φωνή μου

Νά μυρίζω από σένα καί ν’ αγριεύουν οί άνθρωποι

Επειδή το αδοκίμαστο καί το απ’ αλλού φερμένο

Δεν τ’ αντέχουν οί άνθρωποι κι είναι νωρίς, μ’ ακούς

Είναι νωρίς ακόμη μες στόν κόσμο αυτόν αγάπη μου

ΝΑ ΜΙΛΩ ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ.

ΙV.

Είναι νωρίς ακόμη μες στόν κόσμο αυτόν, μ’ ακούς

Δεν έχουν εξημερωθεί τα τέρατα μ’ ακούς

Τό χαμένο μου το αίμα καί το μυτερό, μ’ ακούς

Μαχαίρι

Σάν κριάρι πού τρέχει μες στούς ουρανούς

Καί τών άστρων τούς κλώνους τσακίζει, μ’ ακούς

Είμ’ εγώ, μ’ ακούς

Σ’ αγαπώ, μ’ ακούς

Σέ κρατώ καί σέ πάω καί σού φορώ

Τό λευκό νυφικό τής Οφηλίας, μ’ ακούς

Πού μ’ αφήνεις, πού πάς καί ποιος, μ’ ακούς

Σού κρατεί το χέρι πάνω απ’ τούς κατακλυσμούς

Οί πελώριες λιάνες καί τών ηφαιστείων οί λάβες

Θά `ρθει μέρα, μ’ ακούς

Νά μάς θάψουν κι οί χιλιάδες ύστερα χρόνοι

Λαμπερά θά μάς κάνουν περώματα, μ’ ακούς

Νά γυαλίσει επάνω τούς η απονιά, ν’ ακούς

Τών ανθρώπων

Καί χιλιάδες κομμάτια νά μάς ρίξει

Στά νερά ένα ένα, μ’ ακούς

Τά πικρά μου βότσαλα μετρώ, μ’ ακούς

Κι είναι ο χρόνος μια μεγάλη εκκλησία, μ’ ακούς

Όπου κάποτε οί φιγούρες Τών Αγίων

βγάζουν δάκρυ αληθινό, μ’ ακούς

Οί καμπάνες ανοίγουν αψηλά, μ’ ακούς

Ένα πέρασμα βαθύ νά περάσω

Περιμένουν οί άγγελοι μέ κεριά καί νεκρώσιμους ψαλμούς

Πουθενά δεν πάω, μ’ ακους

Ή κανείς ή κι οί δύο μαζί, μ’ ακούς

Τό λουλούδι αυτό τής καταιγίδας καί μ’ ακούς

Τής αγάπης

Μια γιά πάντα το κόψαμε

Καί δε γίνεται ν’ ανθίσει αλλιώς, μ’ ακούς

Σ’ άλλη γή, σ’ άλλο αστέρι, μ’ ακούς

Δεν υπάρχει το χώμα δεν υπάρχει ο αέρας

Πού αγγίξαμε, ο ίδιος, μ’ ακούς

Καί κανείς κηπουρός δεν ευτύχησε σ’ άλλους καιρούς

Από τόσον χειμώνα κι από τόσους βοριάδες, μ’ ακούς

Νά τινάξει λουλούδι, μόνο εμείς, μ’ ακούς

Μές στή μέση τής θάλασσας

Από το μόνο θέλημα τής αγάπης, μ’ ακούς

Ανεβάσαμε ολόκληρο νησί, μ’ ακούς

Μέ σπηλιές καί μέ κάβους κι ανθισμένους γκρεμούς

άκου, άκου

Ποιος μιλεί στά νερά καί ποιος κλαίει ακούς;

ποιος γυρευει τον αλλο, ποιος φωναζει 

ακους;

Είμ’ εγώ πού φωνάζω κι είμ’ εγώ πού κλαίω, μ’ ακούς

Σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ, μ’ ακούς.

V.

Γιά σένα έχω μιλήσει σέ καιρούς παλιούς

Μέ σοφές παραμάνες καί μ’ αντάρτες απόμαχους

Από τι νά `ναι πού έχεις τη θλίψη του αγριμιού

Τήν ανταύγεια στό μέτωπο του νερού του τρεμάμενου

Καί γιατί, λέει, νά μέλει κοντά σου νά `ρθω

Πού δε θέλω αγάπη αλλά θέλω τόν άνεμο

Αλλά θέλω της ξέσκεπης όρθιας θάλασσας τόν καλπασμό

Καί γιά σένα κανείς δεν είχε ακούσει

Γιά σένα ούτε το δίκταμο ούτε το μανιτάρι

Στά μέρη τ’ αψηλά της Κρήτης τίποτα

Γιά σένα μόνο δέχτηκε ο Θεός νά μου οδηγεί το χέρι

Πιο δω, πιο κεί, προσεχτικά σ’ όλα το γύρο

Του γιαλού του προσώπου, τούς κόλπους, τα μαλλιά

Στό λόφο κυματίζοντας αριστερά

Τό σώμα σου στή στάση του πεύκου του μοναχικού

Μάτια της περηφάνειας καί του διάφανου

Βυθού, μέσα στό σπίτι μέ το σκρίνιο το παλιό

Τίς κίτρινες νταντέλες καί το κυπαρισσόξυλο

Μόνος νά περιμένω που θά πρωτοφανείς

Ψηλά στό δώμα ή πίσω στίς πλάκες της αυλής

Μέ τ’ άλογο του Αγίου καί το αυγό της Ανάστασης

Σάν από μια τοιχογραφία καταστραμμένη

Μεγάλη όσο σέ θέλησε η μικρή ζωή

Νά χωράς στό κεράκι τη στεντόρεια λάμψη τήν ηφαιστειακή

Πού κανείς νά μην έχει δεί καί ακούσει

Τίποτα μες στίς ερημιές τα ερειπωμένα σπίτια

Ούτε ο θαμμένος πρόγονος άκρη άκρη στόν αυλόγυρο

Γιά σένα, ούτε η γερόντισσα μ’ όλα της τα βοτάνια

Γιά σένα μόνο εγώ, μπορεί, καί η μουσική

Πού διώχνω μέσα μου αλλ’ αυτή γυρίζει δυνατότερη

Γιά σένα το ασχημάτιστο στήθος των δώδεκα χρονώ

Τό στραμμένο στό μέλλον με τόν κρατήρα κόκκινο

Γιά σένα σάν καρφίτσα η μυρωδιά η πικρή

Πού βρίσκει μες στό σώμα καί πού τρυπάει τη θύμηση

Καί νά το χώμα, νά τα περιστέρια, νά η αρχαία μας γή.

VI.

Έχω δεί πολλά καί η γή μες απ’ το νού μου φαίνεται ωραιότερη

Ώραιότερη μες στούς χρυσούς ατμούς

Η πέτρα η κοφτερή, ωραιότερα

Τά μπλάβα των ισθμών καί οί στέγες μες στά κύματα

Ωραιότερες οί αχτίδες όπου δίχως να πατείς περνάς

Αήττητη όπως η Θεά της Σαμοθράκης πάνω από τα βουνά

τής θάλασσας

Έτσι σ’ έχω κοιτάξει πού μου αρκεί

Νά `χει ο χρόνος όλος αθωωθεί

Μές στό αυλάκι που το πέρασμα σου αφήνει

Σάν δελφίνι πρωτόπειρο ν’ ακολουθεί

Καί νά παίζει μέ τ’ άσπρο καί το κυανό η ψυχή μου !

Νίκη, νίκη όπου έχω νικηθεί

Πρίν από τήν αγάπη καί μαζί

Γιά τη ρολογιά καί το γκιούλ μπιρσίμι

Πήγαινε, πήγαινε καί ας έχω εγώ χαθεί

Μόνος καί άς είναι ο ήλιος που κρατείς ένα παιδί

νεογέννητο

Μόνος, καί ας είμ’ εγώ η πατρίδα που πενθεί

Ας είναι ο λόγος που έστειλα νά σου κρατεί δαφνόφυλλο

Μόνος, ο αέρας δυνατός καί μόνος τ’ ολοστρόγγυλο

Βότσαλο στό βλεφάρισμα του σκοτεινού βυθού

Ο ψαράς που ανέβασε κι έριξε πάλι πίσω στούς καιρούς τόν Παράδεισο !

VII.

Στόν Παράδεισο έχω σημαδέψει ένα νησί

Απαράλλαχτο εσύ κι ένα σπίτι στή θάλασσα

Μέ κρεβάτι μεγάλο καί πόρτα μικρή

Έχω ρίξει μες στ’ άπατα μιαν ηχώ

Νά κοιτάζομαι κάθε πρωί που ξυπνώ

ΝΑ ΣΕ ΒΛΕΠΩ ΜΙΣΗ ΝΑ ΠΕΡΝΑΣ ΣΤΟ ΝΕΡΟ

ΚΑΙ ΜΙΣΗ ΝΑ ΣΕ ΚΛΑΙΩ ΜΕΣ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ.

via

Αποφθέγματα που μου αρέσουν!

 

via

Δεν θέλω συμβουλές θέλω να με ακούσεις.

Πόσες φορές δεν πήγαμε σε ένα φίλο ή φίλη να μιλήσουμε και βομβαρδιστήκαμε από συμβουλές;

Πόσες φορές δεν μας ασκήθηκε κριτική και πολλές φορές πολύ αυστηρή για το πως κάναμε τα πράματα;

Πόσες φορές πήραμε την σιωπή αλλά όχι γιατί μας δόθηκε χώρος να μας ακούσουν αλλά γιατί απλά απογοητεύσαμε τον συνομιλητή μας;

Καμία όμως από αυτές τις φορές δεν είπαμε , ξέρεις δεν θέλω συμβουλές δεν θέλω κριτική δεν με αφορά αν σε απογοήτευσα θέλω απλά να με ακούσεις.

Πολλές φορές στην προσπάθεια μας να βοηθήσουμε κάποιον μπαίνουμε στην διαδικασία να τον κατακλύζουμε με συμβουλές, με το τι θα έπρεπε να κάνει και τι όχι, με το ποιο είναι το σωστό και το λάθος.

Άθελα μας μπαίνουμε να τον ακυρώσουμε , και στον ήδη κακοποιημένο του εαυτό να τον κακοποιήσουμε και μείς εν αγνοία μας.

Πολλές φόρες γινόμαστε αυστηροί κριτές της κατάστασης του χωρίς όμως να σκεφτούμε ότι ο άνθρωπος που έχουμε απέναντι μας πολύ πιθανόν να έχει κάνει την κριτική του προς τον εαυτό του πολύ πιο αυστηρά από μας.Έτσι είναι σαν την «αδυναμία» του να μην την επιτρέπουμε, εμείς να ξέρουμε πολύ πιο καλά από αυτόν τι έχει να κάνει και αν το κάνει με τον δικό μας τρόπο δεν θα ναι σε αυτή την θέση.

Ξεχνάμε όμως ο φίλος μας , η φίλη μας δεν είμαστε εμείς.

Είναι ένας ξεχωριστός άνθρωπος με διαφορετικά βιώματα από εμάς.

Δεν ξέρουμε πραγματικά τι θα κάναμε αν είμασταν στην θέση του .

Δεν έχουμε εμείς να πάρουμε την ευθύνη της δική του ζωής , υποδεικνύοντας του τι να κάνει.

Τις πιο πολλές φορές οι άνθρωποι που συναναστρεφόμαστε έρχονται σε μας για να τους ακούσουμε .

Δεν έχουν την ανάγκη της καθοδήγησης αλλά να νιώσουν ότι κάποιος είναι εκεί για αυτούς.

Να τους δώσουμε μια αγκαλιά που θα τους παρηγορήσει.

Να τους εμπιστευτούμε ότι κάτω από αυτές τις συνθήκες έκαναν ότι πιο καλό πίστευαν ακόμα και αν δεν τους βγήκε.

Να τους ενθαρρύνουμε ότι ξέρουν τι έχουν να κάνουν και ότι εμείς είμαστε δίπλα τους.

Στηρίζω σημαίνει πως πρώτα έχουμε μάθει να ακούμε, ακόμα και αν δεν μπορούμε να νιώσουμε αυτό που βιώνει ο άλλος μπορούμε να τον καταλάβουμε , ότι μας τιμά η εμπιστοσύνη του στο πρόσωπο μας και ότι ο ίδιος ξέρει τι έχει να κάνει και όταν θα είναι έτοιμος θα το κάνει.

Στηρίζω σημαίνει σέβομαι την διαφορετικότητα , νοιάζομαι, αγαπώ και θα είμαι εκεί για να σε ακούσω όταν θα το χεις ανάγκη.

Ρίζου Ιωάννα

Εκπ. Συστημική Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας.

Συνεργάτης Ψυχολογικού Φάρου

via

"Από την Ανδριάνα για το Χαμόγελο του Παιδιού" 4000 ευρώ

Αγαπητή Λήδα Δεληγιαννάκη, 

Δεν ξέρω πώς να σε ευχαριστήσουμε για όλη την καλοσύνη και την αγάπη που έχεις στην ψυχή σου και σε άγγιξαν τόσο πολύ τα λόγια της κορούλας μας, δεν ξέρω πώς να σας ευχαριστήσω έναν έναν προσωπικά για όλο αυτό που κάνατε. ( δωρεά 4000 ευρώ για το χαμόγελο του Παιδιού) 

Παραθέτουμε τα ονόματα των σπουδαίων αυτών ανθρώπων που συγκέντρωσαν το ποσό των 4000 ευρώ για το χαμόγελο του παιδιού με πρωτοβουλία της κυρίας Λήδας Δεληγιαννάκη

Andrea Abadi-Kelly, Hungary, London
Γιώργος Αναστασόπουλος, Ελλάδα, Newcastle
Κωνσταντίνα Βουλιμενέα, Ελλάδα, London
Κατερίνα Βρότσου, Ελλάδα, Norrkoping
Patricio Baeza, Spain, London
James Bell, Wales, Cardiff
Klao Bell, Jamaica, Kingston
Κώστας Γαρίδης, Ελλάδα, Stockholm
Susan Caddick, England, Aylesbury
Mario Contiello, Italy, London
Lindsay Edwards, England, Hong Kong
Courtney Ellis, Australia, London
Cheryl Fergus-Ferrell, Guyana, London
Wayne Full, Wales, Cardiff
Farah Hauz, Lebanon, Dubai
Alexandra Iancovici, Canada, London
David Gibeon, England, London
Robert James, Wales, Edinburgh
Russell Jones, Wales, Bristol
Ελευθερία Καλλιτσά, Ελλάδα, Cambridge
Ηλέκτρα Καμπουροπούλου, Ελλάδα, Geneva
Μαριαλένα Καποτοπούλου, Ελλάδα, London
Θεοδόσης Καρβουνάκης, Ελλάδα, Chicago
Holly Kauder, Wales, London
Bianca Kellar, England, London
Faisal Khair, England, London
Aleesha Khan, England, Bradford
Μαρίνα Κοεμτζοπούλου, Ελλάδα, London
Anna Lipski, England, Kent
Inna Lubimova, Russia, London
Min Lee, U.S.A, London
Lara Lever, England, London
Έμμα Λώζου, Ελλάδα, Fleet
Δάφνη Μαυρουδή-Χόχολη, Ελλάδα, London
Jenevieve Mannell, Canada, London
Chiara Mantegazza, Italy, Paris
Maria Means-Cote, U.S.A, London
Marija Mitrovic, Croatia, London
Μελίνα Μωραΐτη, Ελλάδα, Madrid
Yuri Nakamura, Japan, London
Κατερίνα Παπαλουκά, Ελλάδα, London
Veronica Paiva, Brazil, London
Giuseppina Palladino, Italy, London
Λώρα Παναγιωτάκη, Ελλάδα, London
Nuk Phanurat-Bennett, Thailand, Bangkok
Gemma Rusiecki, England, Nottingham
Kristina Shiroka, U.S.A, New York
Laura Sibert, England, Essex
Ανδρέας Σκουλαρίκος, Ελλάδα, London
Δημήτρης Σκούντζος, Ελλάδα, London
Μαρία Σπανού, Ελλάδα, London
Αλέξανδρος Στέφου, Ελλάδα, Fredristad
Ayse Arnal, England, London
Lisa Truong, England, Kent
Sarah Tyler, New Zealand, Londοn
Zeynep Tunc, Turkey, Londοn
Barbara Twine, South Africa, Londοn
Julie Vuong, England, Londοn
Natalia Wrigley, England, Londοn
Μαίρη Χρήστου, Ελλάδα, Londοn
και η οικογένεια Δεληγιαννάκη

Να ξέρετε πώς θα σκορπίσετε τόση χαρά σε παιδιά που το έχουν πραγματικά ανάγκη. Η κόρη μας ήταν ένα πραγματικά καλόκαρδο κοριτσάκι που αγαπούσε πάρα πολύ την ζωή και τους ανθρώπους. Δεν ήθελε να υπάρχει αδικία, είχε πολύ καλοσύνη στην καρδιά της... 

Ζήσαμε λίγα χρόνια αλλά ήταν γεμάτα φως και απέραντη αγάπη. Και μπορεί όλη μας την ζωή από εδώ και πέρα να πονάμε τόσο πολύ για τον άδικο χαμό της αλλά θα είναι πάντα μαζί μας ζωντανή γιατί δεν θα υπάρχει στιγμή που να μην την θυμόμαστε. 

Εύχομαι μέσα από την καρδιά μου να έχετε χαρά στην ζωή σας, να είστε πάντα δυνατοί και μαχητές και να είστε πάντα σπουδαίοι άνθρωποι γεμάτοι αγάπη για τον συνάνθρωπό σας. 

Ήταν ευλογία για μένα που με αποχαιρέτησε με αυτόν τον τρόπο που τα τελευταία της λόγια ήταν ένας ύμνος αγάπης γι' αυτόν τον κόσμο....κι είμαι περήφανη που τα λόγια της ακούστηκαν τόσο πολύ γιατί ήταν λόγια καρδιάς.... 

κι αυτά μπορούν να ακουστούν βαθιά κι όπως τους αξίζει, από σπουδαίους ανθρώπους όπως εσείς.... που όπως μου έγραψες: " Η ιστορία της Ανδριάνας συγκίνησε πρώτα εμένα, και στη συνέχεια ένα μεγάλο αριθμό φίλων με τους οποίους τη μοιράστηκα. Ήθελα να το μοιραστώ και μαζί σας γιατί τα χρήματα αυτά δε μαζεύτηκαν στη μνήμη της Ανδριάνας, μαζεύτηκαν ουσιαστικά από την ίδια την Ανδριάνα. ‘Ολοι δώρισαν σαν να δώριζε η Ανδριάνα. Τα λόγια και η ευαισθησία της άγγιξαν πολλούς οι οποίοι θέλησαν να κάνουν κάτι για να εκπληρωθεί η τελευταία της επιθυμία."

Με πολλή αγάπη και σεβασμό 

Ζέφη Ραφτοπούλου μαμά της Ανδριάνας 

Γιάννης Αναπλιώτης μπαμπάς 

Υ.Γ. Όλη αυτή η κίνηση αγάπης από εσάς μας βοηθάει να συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι η κορούλα μας συνεχίζει να υπάρχει για να χαρίζει αγάπη....κι αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο κι ανακούφιση στον απέραντο πόνο για την αναντικατάστατη απώλειά μας.... 

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ

Σπίτι μπορεί να «εκτυπωθεί» ολόκληρο σε 24 ώρες!

Σπίτια εκτυπωμένα από τσιμέντο θα μπορούσαν να βοηθήσουν στον περιορισμό της παγκόσμιας κρίσης προσφέροντας στέγη σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη.

Οι συγκεκριμένες δομές σύντομα θα μπορούν να αποτελέσουν ασφαλές καταφύγιο για τους κατοίκους του Ελ Σαλβαδόρ και μελλοντικά θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν δισεκατομμύρια ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.

Τα σπίτια κοστίζουν σήμερα 10.000 δολάρια και για να κατασκευάσουν χρειάζονται το πολύ μέχρι 24 ώρες. Οι κατασκευαστές τους, ωστόσο, ευελπιστούν ότι θα καταφέρουν να μειώσουν το κόστος της κατασκευής τους, φτάνοντας το στα 4.000 δολάρια. Θα μπορούσαν επίσης να προσφέρουν μια βιώσιμη επιλογή για την κατασκευή αποικιών σε άλλους πλανήτες, όπως ο Άρης στο εγγύς μέλλον.

Περίπου 1.2 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε παγκόσμιο επίπεδο ζουν χωρίς επαρκή στέγαση, σύμφωνα με το Ίδρυμα Παγκόσμιων Πόρων. Ένας εκπρόσωπος της εταιρείας δήλωσε: «Η πρόοδος και η εξέλιξη της τεχνολογίας και των υλικών παρέχουν πολλές δυνατότητες μείωσης του κόστους και του χρόνου που απαιτείται για την κατασκευή ενός καινούριου σπιτιού».

Για την εκτύπωση των συγκεκριμένων σπιτιών θα χρησιμοποιηθεί ο εκτυπωτής Vulcan της εταιρείας που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία ακινήτων που μπορούν να έχουν έκταση μέχρι και 70 τ.μ.

via

Αντρια Ζαφειράκου: Η Ελληνοκύπρια που αναδείχθηκε καλύτερη δασκάλα στον κόσμο

Η Άντρια Ζαφειράκου διδάσκει καλλιτεχνικά σε σχολείο που βρίσκεται σε μια ταραγμένη περιοχή του Λονδίνου. 

Η κ. Ζαφειράκου έλαβε το Παγκόσμιο Βραβείο Δασκάλου. Το βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ενός εκατομμυρίου δολαρίων - αλλά πρέπει να πληροί μια προϋπόθεση για την πληρωμή του.

«Ήμουν συγκλονισμένη, στην αρχή δεν μπορούσα να πιστέψω ότι κέρδισα», δήλωσε η νικήτρια του βραβείου. Σημείωσε στην ομιλία της ότι οι καθηγητές στο Ηνωμένο Βασίλειο δουλεύουν πολύ σκληρά. «Αυτό το βραβείο ανήκει σε όλους μας», ανέφερε.

Μεταξύ των πρώτων που την συνεχάρησαν ήταν η πρωθυπουργός της Βρετανίας Τερέζα Μέι. Ο παγκόσμιος πρωταθλητής της Φόρμουλα 1 Λούις Χάμιλτον της απένειμε το βραβείο μαζί με τον εμίρη του Ντουμπάι. Στην τελετή ήταν παρούσα και η Αμερικανίδα ηθοποιός Τζένιφερ Χάντσον.

Η Άντρια Ζαφειράκου εργάζεται στο κοινοτικό σχολείο Άλπερτον, στο Μπρεντ στο Βόρειο Λονδίνο, σε μια φτωχή γειτονιά όπου ζουν πολλοί μετανάστες. Εκατόν τριάντα διαφορετικές εθνικότητες ζουν στο Μπρεντ και η Ζαφειράκου αποφάσισε να μάθει ορισμένες βασικές εκφράσεις στις 35 γλώσσες που ομιλούνται στο σχολείο της, για να μπορεί να επικοινωνεί με τους μαθητές της και τους γονείς τους. Ανάμεσα στις γλώσσες στις οποίες μπορεί να συνεννοηθεί είναι η Χίντι, η Γκουτζαράτι και η Ταμίλ.

Εάν το θεωρεί απαραίτητο, επισκέπτεται επίσης γονείς των μαθητών της στο σπίτι, εξασφαλίζοντας έτσι την καλύτερη ενσωμάτωση και την καλύτερη απόδοση των παιδιών στο σχολείο. Επιπλέον, έκανε αλλαγές στο πρόγραμμα σπουδών προκειμένου αυτό να προσαρμοστεί στην καθημερινή ζωή των μαθητών.

Το βραβείο του ενός εκατομμυρίου δολαρίων θα της καταβληθεί σε μια περίοδο δέκα ετών, υπό την προϋπόθεση ότι θα συνεχίζει να διδάσκει για τουλάχιστον πέντε χρόνια.

Όταν τη ρώτησαν τι θα κάνει τα χρήματα, απάντησε: «Θα ήταν σπουδαίο, εάν μπορούσα να βοηθήσω ώστε η τέχνη να παίζει μεγαλύτερο ρόλο στην κοινότητά μας.»

Ήταν μια από τους δέκα φιναλίστ του διαγωνισμού, στον οποίο οι υποψήφιοι σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν πάνω από 30.000.

via